Sosyal bilgiler dersi bu öğrenme alanında öğrencilerin Osmanlı Devleti’nin bir siyasi güç olarak ortaya çıkışından cihan devleti hâline gelmesinde etkili olan politikalar, Avrupa merkezli gelişmeler sonucu değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yenilikler ve Osmanlı kültür ve medeniyetini oluşturan çeşitli unsurlara ilişkin bilgi ve beceriler kazanmaları amaçlanmaktadır.
Türkiye Fen Liseleri Taban Puanları için sayfamızı takip ediniz.
7. Sınıf Sosyal Bilgiler
3. ÖĞRENME ALANI: ORTAK MİRASIMIZ
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları
SB.7.3.1
Öğrencilerden Osman Bey, II. Mehmed (Fatih) ve I. Süleyman (Kanuni) Dönemlerine ait Osmanlı Devleti haritalarını incelemeleri istenir (SBAB10.1). Öğrencilere “Osmanlı Devleti sınırlarında kısa süre içerisinde bu kadar genişlemeyi nasıl sağlamış olabilir?”, “Sizce Osmanlı Devleti’nin sınırlarının genişlemesi sadece askerî faaliyetlerin ve fetihlerin sonucu mudur?” gibi açık uçlu sorular yöneltilerek tartışma ortamı sağlanır.
Öğrencilerden Osmanlı Devleti’nin genişlemesini ve cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalara ilişkin merak ettikleri konuları yazılı olarak tanımlamaları istenir. Bu aşamada ülke tarihini araştırmanın önemine vatanseverlik değer kapsamında vurgu yapılarak, millî kimliğin kazandırılmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2, OB1, E1.1).
Öğrencilerden 5N1K tekniğiyle merak ettikleri konulara ilişkin soru kartları hazırlamaları istenir (E3.8).
Öğrenciler tarafından hazırlanan soru kartlarına göre yazılı ve görsel kaynaklardan bilgiler toplanır (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (E3.10, OB2). Öğrencilere, Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesinde etkili olan fetihler ve gelişmelerden İstanbul’un Fethi, Mısır Seferi, Preveze Deniz Zaferi örnekleri sunulur. Bu gelişmelerin Osmanlı Devleti’nin cihan devleti olma sürecine etkisine ilişkin tartışma yapılır.
Örnek olayların düşünsel, ahlaki ve empatik sorularla değerlendirilmesi sağlanır. Bu aşamada öğrencilerin örnek olayları çok yönlü bakış açısıyla değerlendirmesine ve dönemin kişileriyle saygı değeri işlenerek empati kurmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D14.1, E2.1, E3.6, E3.10). Örnek olayların analizi için öğrencilere bir yönerge verilir. Öğrenciler, daha önce inceledikleri kaynaklar ve örnek olaylardan edindikleri bilgileri karşılaştırarak topladıkları bilgilerin doğruluğunu açık uçlu sorular içeren çalışma yaprağı aracılığıyla değerlendirilebilir (SDB3.3, E3.1).
Öğrencilerden edindikleri bilgilerden hareketle Osmanlı Devleti’nin cihan devleti olmasını sağlayan politikalara ilişkin çıkarımlarda bulunmaları istenir. Bu politikaların başarıya ulaşmasında vatanseverlik değeri ile bağ kurularak ve görevini iyi şekilde yapmanın önemi vurgulanarak vatan sevgisi ile görevini iyi yapmak arasındaki ilişki kurulur (D19.1, E3.6, E3.10). Yapılan çıkarımlar doğrultusunda Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalara ilişkin balık kılçığı oluşturulur.
S.B.7.3.2
Avrupa merkezli gelişmelerden Avrupa’nın Sömürgecilik Faaliyetleri, Rönesans, Reform, Aydınlanma Çağı, Sanayi İnkılabı, Fransız İhtilali ile bu gelişmelere bağlı olarak XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti’nde meydana gelen gelişmelerin yer aldığı eş zamanlı tarih şeridi öğrencilere sunulur. Öğrenciler Avrupa’nın Sömürgecilik Faaliyetleri, Rönesans, Reform, Aydınlanma Çağı, Fransız İhtilali, Sanayi İnkılabı’nın dünyada yarattığı etkiler ve bu gelişmelere bağlı olarak Osmanlı Devleti’nde yapılan yenilikler hakkında yazılı ve görsel kaynakları inceler (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklar da kullanılabilir (OB2).
Kaynaklar üzerinden Avrupa merkezli gelişmelerin dünya dengelerini nasıl etkilemiş olabileceği tartışılır. Öğrencilerin inceledikleri kaynaklardan hareketle, Osmanlı Devleti’nin değişen dünya dengeleri karşısında XVIII. yüzyıldan itibaren uygulamaya koyduğu askerî, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlardaki yeniliklerin nedenlerini belirlemeleri sağlanır. Bu aşamada vatanseverlik değeri bağlamında ülke tarihini araştırmanın önemine vurgu yapılarak millî kimliğin kazandırılmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2, E3.6, E3.10).
Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklerin etkilediği askerî, sosyal, kültürel ve ekonomik unsurların neler olduğu öğrenciler tarafından belirlenir ve sınıflama tablosu oluşturularak kaydedilir (E3.6, E3.10).
Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin askerî, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda etkileri büyük grup tartışmasıyla sorgulanır (E3.6, E3.10). Osmanlı Devleti’nin yenilikleri uygulama sürecinde kurulan Osmanlı – Avrupa ilişkileri aracılığıyla millî ve manevi değerlerimizin Avrupa ülkelerine nasıl etkilerde bulunduğuna yönelik açıklamalar yapılır. Tartışma süreçleri gözlem formu, kontrol listesi veya anekdot kaydı ile takip edilebilir.
Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklerin nedenleri ve sonuçlarının öğrencilerin yorumlarını içeren yazılı bir metin hâlinde oluşturulması veya sanal bültenle ifade edilmesi sağlanır (sınıf içi performans görevi) (E2.2, E3.3, E3.11). Öğrencilerden çalışmalarında “Ben devlet yöneticisi olsaydım o dönemde şöyle bir yenilik de yapardım.” şeklinde bir bölüm oluşturmaları istenir. Bu aşamada öğrencilerin, yapılan yenilikleri saygı değeri kapsamında çok yönlü bakış açısıyla değerlendirmesine ve incelenen dönemin padişahlarıyla empati kurmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D14.1, E2.1, SDB2.3). Öğrenci ürünleri bütüncül dereceli puanlama anahtarı kullanılarak değerlendirilebilir.
SB.7.3.3
Osmanlı kültür ve medeniyetini oluşturan unsurlardan yönetim, toprak sistemi, eğitim, hukuk, sanat, günlük hayat, vakıflar, ahi kültürü ve loncalara ilişkin yazılı, görsel veya dijital kaynaklar gruplar oluşturularak incelenir (OB1, OB2, OB4). Bu aşamada ülke tarihini araştırmanın önemine vurgu yapılarak vatanseverlik değeri kapsamında millî kimliğin kazandırılmasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2, SDB2.1, E3.6, E3.10). Bu süreçte ayrılıp birleşme tekniği kullanılabilir. Kaynaklardan elde edilen bilgiler doğrultusunda Osmanlı kültür ve medeniyetini oluşturan unsurların toplum hayatına etkisine dair çıkarımlarda bulunulur.
Gruplardan inceledikleri kaynaklardan yola çıkarak bir Osmanlı ailesinin hayatından kesitleri yansıtacakları bir hikâye oluşturmaları istenir. Bu hikâyede Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının temel özelliklerinden birini veya birkaçını yansıtan içeriğe yer verilir (E3.2).
Hazırlanan hikâyeler sınıfta okunarak paylaşılır. Drama etkinlikleri ile hikâyeler canlandırılır. Drama etkinlikleri ile canlandırılan hikâyeler üzerinden, öğrencilerin; Türk milletinin kültürel zenginliğini fark etmesi, Türk kültürel mirasını tanıması ve bu mirasın gelecek nesillere aktarılmasının önemini anlamasına yönelik açıklamalarda bulunulur (D15.2, D19.3, E3.2, E3.3, E3.11, E1.5, E2.2, E2.3). Grupların ürünleri bütüncül dereceli puanlama anahtarıyla, grup çalışmaları ise öz ve akran değerlendirme formları ile değerlendirilebilir (SDB1.2, SDB1.3).
ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ
SB.7.3.1. Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikaları sorgulayabilme
a) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında merak ettiği konuyu tanımlar.
b) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında verilen kaynaklara dayanarak sorular sorar (5N1K).
c) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında verilen kaynaklardan bilgi toplar.
ç) Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir.
d) Edindiği bilgilerden hareketle Osmanlı Devleti’nin cihan devleti hâline gelmesini sağlayan politikalar hakkında çıkarım yapar.
SB.7.3.2. Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yenilikleri
neden ve sonuçlarıyla yorumlayabilme
a) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin nedenlerini inceler.
b) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin etkilediği unsurları inceler.
c) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin etkilerini sorgular.
ç) Değişen dünya dengeleri karşısında Osmanlı Devleti’nin uyguladığı yeniliklerin neden ve sonuçlarını elde ettiği bilgilere dayanarak ifade eder.
SB.7.3.3. Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarına ilişkin oluşturduğu ürünü paylaşabilme
a) Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının temel özelliklerine ilişkin kanıtlara dayanarak çıkarım yapar.
b) Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının temel özelliklerine ilişkin kanıtlardaki bilgilerden hareketle görüşünü yansıtan ürün oluşturur.
c) Osmanlı kültür ve medeniyet unsurlarının özelliklerine ilişkin görüşlerine dayalı olarak oluşturduğu ürünü paylaşır.
İÇERİK ÇERÇEVESİ Osmanlı Devleti’nin Cihan Devleti Hâline Gelmesini Sağlayan Politikalar Osmanlı Devleti’nin Uygulamaya Koyduğu Yenilikler Osmanlı Kültür ve Medeniyeti
Anahtar Kavramlar cihad, fetih, gaza, iskan, istimalet
Millî Eğitim Bakanlığı: https://meb.gov.tr
