Tam Sayı Nedir?
Tam sayılar, kesir veya ondalık içermeyen ve önünde (+) pozitif veya (-) negatif işareti bulunan sayılardır. Sıfır (0) da bir tam sayıdır.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Örnekler:
- Pozitif tam sayılar: +1, +2, +3, …
- Negatif tam sayılar: -1, -2, -3, …
- Sıfır: 0
Önemli Tam Sayılar:
- En küçük pozitif tam sayı: +1
- En büyük negatif tam sayı: -1
- İki basamaklı en küçük tam sayı: -99
- İki basamaklı en büyük tam sayı: +99
Tam Sayılarla Toplama İşlemi
1. Aynı İşaretli Sayıları Toplama
- Sayıların mutlak değerleri toplanır.
- Ortak işaret sonuca yazılır.
Örnekler:
- (+5) + (+7) = +12
- (-4) + (-9) = -13
2. Zıt İşaretli Sayıları Toplama
- Mutlak değerce büyük olandan küçük çıkarılır.
- Büyük sayının işareti sonuca yazılır.
Örnekler:
- (+8) + (-3) = +5
- (-2) + (+6) = +4
3. İkiden Fazla Sayıyı Toplama
- Aynı işaretli sayılar kendi arasında toplanır.
- Sonuçlar birleştirilir.
Örnek:
(+4) + (-10) + (-15) = (-6) + (-15) = -21
Tam Sayılarla Çıkarma İşlemi
Çıkarma işlemi yapılırken:
- Çıkan sayının işareti değiştirilir.
- Eksilen sayı ile toplama yapılır.
Formül:
a – b = a + (-b)
Örnekler:
- (-14) – (-4) = (-14) + (+4) = -10
- (+45) – (-23) = (+45) + (+23) = +68
- (-7) – (+6) = (-7) + (-6) = -13
İşlemlerde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Parantezli İfadeler:
Önce parantez içindeki işlemler yapılır.Örnek:
(-12) – [(-22) + (+10)] = (-12) – (-12) = 0 - Sıfırın Etkisi:
- Bir sayıya 0 eklenirse sonuç değişmez.
Örnek: (-8) + 0 = -8 - Bir sayıdan 0 çıkarılırsa sonuç değişmez.
Örnek: (+5) – 0 = +5
- Bir sayıya 0 eklenirse sonuç değişmez.
- Ters İşaretliler:
Toplamları 0 olan sayılar birbirinin tersidir.
Örnek: (+13) + (-13) = 0
Pratik Yöntemler
- Sayı Doğrusu Kullanımı:
- Pozitif sayılar sağa, negatif sayılar sola doğru ilerler.
- Mutlak Değer Yaklaşımı:
- İşlemleri mutlak değerleri karşılaştırarak yapmak işleri kolaylaştırır.
Örnek Problemler ve Çözümleri
Problem 1:
Bir mağazada sabah sıcaklık -5°C, öğleden sonra +7°C olarak ölçülmüştür. Sıcaklık farkı kaç derecedir?
Çözüm:
(+7) – (-5) = (+7) + (+5) = +12°C
Problem 2:
Deniz seviyesinin 25 metre altındaki bir dalgıç, 13 metre yukarı çıkıyor. Son konumu nedir?
Çözüm:
(-25) + (+13) = -12 metre
Sık Yapılan Hatalar
- İşaretleri karıştırmak (özellikle çift negatif durumlar)
- Yanlış: (-4) – (-6) = -10
- Doğru: (-4) – (-6) = (-4) + (+6) = +2
- Mutlak değerleri yanlış karşılaştırmak
- Yanlış: (-8) + (+5) = -13
- Doğru: (-8) + (+5) = -3
Alıştırmalar
- (+15) + (-22) = ?
- (-30) – (-12) = ?
- [(-7) + (+4)] – (-5) = ?
- (+18) + (-25) + (+10) = ?
Cevaplar:
- -7
- -18
- +2
- +3
Sonuç
Tam sayılarla toplama ve çıkarma işlemleri matematikte temel becerilerdendir. Bu konuyu iyi öğrenmek için:
– İşaret kurallarını iyi ezberleyin
– Bol bol pratik yapın
– Sayı doğrusu ve mutlak değer kavramlarını kullanın
– Hatalarınızı analiz ederek doğru yöntemi öğrenin
“Matematikte başarının sırrı, sabırlı ve düzenli çalışmaktır.”
Konuyu pekiştirmek için ders kitabınızdaki alıştırmaları ve ek kaynakları kullanabilirsiniz.