Benzetme cümleleri, varlık veya kavramların ortak özelliklerinden yararlanarak birbirine benzetilmesiyle oluşur. Bu cümleler dört temel öge içerir:
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- Benzeyen: Benzetilen özelliği taşıyan unsur.
- Kendisine Benzetilen: Benzetme için örnek gösterilen unsur.
- Benzetme Edatı: “Gibi, kadar, sanki, tıpkı” gibi bağlaçlar.
- Benzetme Yönü: Benzerlik kurulan ortak nitelik.
Örnekler:
- “Babam ok gibi yerinden fırladı.”
- Benzeyen: Babam
- Kendisine Benzetilen: Ok
- Benzetme Edatı: Gibi
- Benzetme Yönü: Hız
- “Yüzü ay kadar parlaktı.”
- Benzeyen: Yüzü
- Kendisine Benzetilen: Ay
- Benzetme Edatı: Kadar
- Benzetme Yönü: Parlaklık
Teşbih Türleri
- Açık İstiare: Sadece benzeyen veya kendisine benzetilen kullanılır.
- “Aslan askerler savaşa koştu.” (Aslan → askerlere benzetilmiş, “gibi” edatı yok.)
- Kapalı İstiare: Benzeyen söylenmez, kendisine benzetilen doğrudan kullanılır.
- “Hızır gibi yetiştin.” (Benzeyen belirtilmemiş, yardım eden kişi Hızır’a benzetilmiş.)
Özel Edatlarla Benzetme
- “Sanki” ve “Adeta”:
- “Saçları adeta altındandı.”
- “Sanki bir periydi.”
Not: “Sanki” ve “gibi” aynı cümlede kullanılmaz. (✗ “Sanki melek gibiydi.” yerine “Sanki bir melekti.”)
- “Tıpkı”:
- “Tıpkı annesine çekmiş.” (Aynı anlamında.)
Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması)
Bir kelimenin benzerlik ilişkisiyle başka bir kelime yerine kullanılmasıdır.
- “Beyaz altın” → Pamuk
- “Medeniyetler beşiği” → Mezopotamya
Uyarılar
- Her “gibi/kadar” benzetme değildir!
- “Seni sonsuza kadar seveceğim.” (Süre belirtir.)
- “Ana gibi yar olmaz.” (Örnek verme amacıyla kullanılmış.)
- Edatsız Benzetmeler:
- “Kitap kurdu oldu.” (Deyim zaten benzetme içerir.)
- “Bakışları Brando’yu andırıyor.”
Önemli: Benzetmeler, anlatımı güçlendirmek ve soyut kavramları somutlaştırmak için kullanılır.
