5. Sınıf Metin Türleri ve Söz Sanatları Konu Anlatımı

Söz Sanatları

Söz sanatları, duygu ve düşünceleri daha etkili ve güzel anlatmak için kullanılan özel ifade biçimleridir.

A) Benzetme (Teşbih)

Bir varlığın özelliğini daha iyi anlatmak için, başka bir varlığın benzer özelliğiyle karşılaştırılmasıdır. Benzetmede dört unsur bulunur:

• Benzeyen: Zayıf unsur
• Kendisine Benzetilen: Güçlü unsur
• Benzetme Yönü: Ortak özellik
• Benzetme Edatı: Gibi, kadar, sanki, andırmak vb.

Örnek:
“Yurdumun çocukları gökteki yıldızlar kadar sayısız.”

• Benzeyen: Yurdumun çocukları
• Kendisine Benzetilen: Gökteki yıldızlar
• Benzetme Yönü: Sayısız
• Benzetme Edatı: Kadar

B) Kişileştirme (Teşhis)

İnsan dışındaki varlıklara insana özgü özellikler vermektir.

Örnekler:

• “Ağaç, çocuğun saçlarını okşadı.” (Ağacın okşaması insana özgüdür.)
• “Rüzgar şarkı söylüyordu.” (Rüzgarın şarkı söylemesi kişileştirmedir.)

Metin Türleri

Metin türleri, yazılı veya sözlü anlatım biçimleridir.

A) Hikâye (Öykü)

• Özellikleri:
  • Gerçek veya gerçeğe yakın olaylar anlatılır.
  • Kısa ve yoğun bir anlatım vardır.
  • Serim, düğüm, çözüm bölümlerinden oluşur.
  • Az sayıda karakter bulunur.

Örnek: “Keloğlan Masalları” (Halk hikâyeleri)

B) Masal

• Özellikleri:
  • Olağanüstü olaylar ve kahramanlar vardır.
  • Yer ve zaman belirsizdir.
  • Tekerlemeyle başlar.
  • İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır.

Örnek: “Kırmızı Başlıklı Kız”

C) Fabl

• Özellikleri:
  • Hayvanlar veya bitkiler konuşturulur.
  • Sonunda ahlaki bir ders verilir.
  • Ünlü fabl yazarları: La Fontaine, Ezop.

Örnek: “Ağustos Böceği ile Karınca”

D) Mektup

• Türleri:
  • Özel Mektup: Arkadaş, aile bireyleri arasında yazılır.
  • Resmî Mektup: Kurumlar arası yazışmalar.
  • Edebî Mektup: Sanatçıların duygu ve düşüncelerini paylaştığı mektuplar.

Mektup Yazarken Dikkat Edilecekler:

1. Tarih ve yer yazılır.
2. Hitap (Sevgili Anneciğim,)
3. Giriş, gelişme, sonuç bölümleri olmalıdır.
4. İmza atılır.

E) Şiir

• Özellikleri:
  • Duygu ve hayaller ahenkli bir dille anlatılır.
  • Dizelerden (mısralardan) oluşur.
  • Dörtlük (kıta) ve beyit (iki dize) şeklinde yazılabilir.

Örnek:
“Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkı’nda,
Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında.” (Nazım Hikmet)

Özet Tablo

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

Söz Sanatları:

• Benzetme: Gibi, kadar (Örnek: Aslan gibi güçlü)
• Kişileştirme: İnsan özelliği verme (Örnek: Güneş bize gülümsedi.)

Bu konu anlatımıyla metin türlerini ve söz sanatlarını kolayca öğrenebilirsiniz!