7. sınıf Türkçe dersinin “Cümlede Anlam” ünitesi, cümlelerin anlam özelliklerini inceleyen bir ünitedir. Bu ünitede öğrenciler, cümlelerin anlam özelliklerini, anlam türlerini ve anlam ilişkilerini öğrenirler.
Cümlede Anlam
Cümlede anlam, bir cümlenin taşıdığı veya ifade ettiği anlamdır. Cümleler, anlamları doğrultusunda farklı türlere ayrılabilirler.
Cümlede Anlam Türleri
Cümlede anlam türleri şunlardır:
- Öznel anlam
- Nesnel anlam
- Doğrudan anlatım
- Dolaysız anlatım
- Sebep-sonuç ilişkisi
- Amaç-sonuç ilişkisi
- Koşul-sonuç ilişkisi
Öznel Anlam
Bir kişinin düşüncesini, duygusunu, beğenisini, inancını ifade eden cümlelerdir. Öznel cümlelerde yargı, kişinin kişisel görüşüne göre değişebilir.
Örnek:
- Bu film çok güzeldi.
- Benim düşünceme göre insan, doğanın bir parçasıdır.
Nesnel Anlam
Bir olayı, durumu, nesneyi kesin ve somut bir biçimde ifade eden cümlelerdir. Nesnel cümlelerde yargı, herkes tarafından kabul edilebilir bir gerçektir.
Örnek:
- İstanbul’un nüfusu 16 milyondur.
- Köpekler, dört ayaklı evcil hayvanlardır.
Doğrudan Anlatım
Konuşma dilinde kullanılan ve cümle içinde aktarılan sözün olduğu gibi anlatıldığı anlatım türüdür.
Örnek:
- “Bugün çok güzel bir gün,” dedi.
- “Beni hiç sevmiyorsun,” diye bağırdı.
Dolaysız Anlatım
Konuşma dilinde kullanılan ve cümle içinde aktarılan sözün, anlatıcının kendi cümle yapısına göre aktarıldığı anlatım türüdür.
Örnek:
- Ona, bugün çok güzel bir gün olduğunu söyledi.
- Ona, beni hiç sevmediğini bağırarak söyledi.
Sebep-sonuç ilişkisi
Bir olayın veya durumun, başka bir olaya veya duruma bağlı olarak gerçekleştiğini anlatan cümlelerdir.
Örnek:
- Çok çalıştığı için sınavı kazandı.
- Yağmur yağdığı için dışarı çıkamadık.
Amaç-sonuç ilişkisi
Bir olayın veya durumun, başka bir olayı veya durumu gerçekleştirmek için yapıldığını anlatan cümlelerdir.
Örnek:
- Sınavı kazanmak için çok çalıştı.
- Dışarı çıkmak için yağmurun dinmesini bekledi.
Koşul-sonuç ilişkisi
Bir olayın veya durumun gerçekleşmesi, başka bir olayın veya durumun gerçekleşmesine bağlı ise o zaman koşul-sonuç ilişkisi vardır.
Örnek:
- Sınavı kazanırsam üniversiteye gideceğim.
- Yağmur yağmazsa pikniğe gideceğiz.
Cümlede Anlam Ünitesinin Amaçları
- Öğrencilerin cümlelerin anlam özelliklerini ve anlam ilişkilerini öğrenebilmelerini sağlamak.
- Öğrencilerin cümlelerin anlamlarını doğru ve yerinde kullanabilmelerini sağlamak.
- Öğrencilerin cümlelerin anlamlarını kullanarak etkili bir şekilde iletişim kurabilmelerini sağlamak.
