7. Sınıf Söz Gruplarında Anlam Konu Anlatımı

Söz Gruplarının Önemi

Dilimizde deyimler ve atasözleri, anlatımımızı zenginleştiren, kültürümüzü yansıtan önemli söz gruplarıdır. Bunlar uzun deneyimler sonucu oluşmuş, kalıplaşmış ifadelerdir.

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

Deyimler

Deyim Nedir?

• Belli bir kavramı veya durumu ifade etmek için kullanılan
• Kalıplaşmış söz grupları
• Genellikle mecaz anlam taşıyan
• Halkın ortak dil ürünü olan ifadeler

Örnek: “Gözüne girmek” (beğenilmek)

Deyimlerin Özellikleri

1. Kalıplaşmışlık
   • Sözcükler değiştirilemez
   • “Başını taştan taşa vurmak” → “Kafasını taştan taşa vurmak” olamaz
2. Çekimlenebilirlik
   • Kişi ve zamana göre çekimlenebilir:
     • “Gözüne girdim” (ben)
     • “Gözüne girdik” (biz)
3. Mecaz Anlam
   • Çoğunlukla gerçek anlamından uzak:
     • “Ayaklarına kara sular inmek” (çok yorulmak)
     • “Burnu sürtülmek” (ders almak)
4. Bazıları Gerçek Anlamda da Kullanılabilir
   • “Yoluna bakmak” hem gerçek (beklemek) hem mecaz (kendi işine bakmak)
5. Kavram veya Durum Bildirir
   • Ders vermez, sadece durumu ifade eder:
     • “Burun kıvırmak” (küçümsemek)
6. Yapı Özellikleri
   • Sözcük grubu veya cümle şeklinde olabilir:
     • “Ağzı kulaklarına varmak” (grup)
     • “İğne atsan yere düşmez” (cümle)

Atasözleri

Atasözü Nedir?

• Uzun deneyim ve gözlemler sonucu oluşmuş
• Yol gösterici, öğüt verici
• Genel kural niteliğinde
• Toplumca benimsenmiş özlü sözler

Örnek: “Damlaya damlaya göl olur.” (Tasarrufun önemi)

Atasözlerinin Özellikleri

1. Özlülük
   • Uzun açıklamaları kısa ifadelerle anlatır:
     • “Aç ayı oynamaz.” (Temel ihtiyaçlar önceliklidir)
2. Genelleme
   • Bireysel deneyimleri topluma mal eder:
     • “Ağlarsa anam ağlar, kalanı yalan ağlar.”
3. Gözleme Dayalılık
   • Doğa olaylarından çıkarımlar:
     • “Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.”
4. Öğüt Verme
   • Doğrudan veya dolaylı yol gösterir:
     • “Ayağını yorganına göre uzat.” (Tasarruf)
5. Kültürel Yansıma
   • Gelenek ve görenekleri aktarır:
     • “Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.”
6. Gerçekçilik
   • Hayata dair doğru tespitler:
     • “Bugünün işini yarına bırakma.”
7. Mecazlı Anlatım
   • Çoğunlukla sembolik ifadeler:
     • “Terzi kendi söküğünü dikemez.” (Kişinin kendi sorunlarını çözememesi)
8. Sanatlı Anlatım
   • Söz sanatları içerir:
     • “Bol bol yiyen bel bel bakar.” (cinas)
     • “Güvenme varlığa, düşersin darlığa.” (tezat)

Deyim ve Atasözü Farkları

Pratik İpuçları

1. Deyimleri tanımak için:
   • Mecaz anlam arayın
   • Kalıp ifade olup olmadığına bakın
   • Ders verip vermediğini kontrol edin
2. Atasözlerini tanımak için:
   • Öğüt verip vermediğine bakın
   • Genel bir kural olup olmadığını düşünün
   • Toplumsal deneyim yansıtıp yansıtmadığını kontrol edin

Alıştırmalar

Aşağıdaki ifadelerin deyim mi atasözü mü olduğunu belirtiniz:

1. “Dilinin altında bir şey var.”
2. “Dost kara günde belli olur.”
3. “Etekleri zil çalmak.”
4. “Gözden ırak olan gönülden de ırak olur.”
5. “Kulağına kar suyu kaçmak.”

Cevaplar:

1. Deyim
2. Atasözü
3. Deyim
4. Atasözü
5. Deyim

Bu konuyu iyi öğrenmek için günlük konuşmalarda ve okuduğunuz metinlerde deyim ve atasözlerini tespit etmeye çalışın. Anlamlarını araştırın ve kendi cümlelerinizde kullanın.