7. SINIF GÖK CİSİMLERİ KONU ANLATIMI

YILDIZLAR

Uzaydaki bulutsu (nebula) adı verilen gaz ve toz bulutlarının sıkışmasıyla oluşan, ısı ve ışık yayan gök cisimleridir.

 

Yıldızların Özellikleri:

• Doğar, büyür ve ölürler.
• Enerji kaynağı: Hidrojenin helyuma dönüşmesiyle oluşan çekirdek tepkimeleri.
• Renkleri sıcaklıklarına göre değişir:
  • Kırmızı → Soğuk
  • Sarı (Güneş gibi) → Orta sıcaklık
  • Mavi/Beyaz → Çok sıcak
• Örnekler:
  • Sirius: Gece gökyüzündeki en parlak yıldız.
  • Proxima Centauri: Güneş’e en yakın yıldız.
  • Stephenson 2-18: Bilinen en büyük yıldız.

 

Yıldızların Yaşam Döngüsü:

1. Bulutsu içinde gaz ve tozlar sıkışır.
2. Yıldız oluşur (Hidrojen yanar).
3. Yakıtı (hidrojen) bitince:
   • Küçük yıldızlar: Beyaz cüceye dönüşür.
   • Büyük yıldızlar: Süpernova patlamasıyla kara delik veya nötron yıldızı oluşturur.

 

 

BULUTSU (NEBULA)

Tanım: Uzaydaki gaz ve toz bulutlarıdır. Yıldızların doğum yeri olarak bilinir.

Bulutsu Çeşitleri:

1. Parlak Bulutsu: Yeni yıldızlar oluşturur (Örnek: Orion).
2. Karanlık Bulutsu: Az ışık yayar (Örnek: Atbaşı).
3. Süpernova Kalıntısı: Patlayan yıldızların artıkları (Örnek: Yengeç).

 

 

TAKIMYILDIZLAR

Tanım: Dünya’dan bakınca bir arada görünen yıldız gruplarıdır. Gerçekte birbirlerinden çok uzaktırlar.

Önemli Takımyıldızlar:

• Büyükayı ve Küçükayı: Kepçe şeklindedir. Küçükayı’nın sapındaki son yıldız Kutup Yıldızıdır (Kuzeyi gösterir).
• Orion (Avcı): Belirgin üç yıldızlı kemeriyle tanınır.

Not: Venüs gezegenine halk arasında “Çoban Yıldızı” denir, takımyıldızı değildir!

 

 

GALAKSİ (GÖK ADA)

Tanım: Milyarlarca yıldız, gezegen, gaz ve tozun oluşturduğu dev sistemlerdir.

Galaksi Çeşitleri:

1. Sarmal Galaksi: Dönen kolları vardır (Örnek: Andromeda).
2. Çubuklu Sarmal Galaksi: Merkezinde çubuk şeklinde yıldızlar bulunur (Örnek: Samanyolu).
3. Eliptik Galaksi: Yuvarlak veya oval şekilli (Örnek: Sombrero).

Samanyolu Galaksisi:

• Güneş Sistemi, Samanyolu’nun Avcı Kolunda yer alır.
• Çapı 100 bin ışık yılıdır.

 

 

KUYRUKLU YILDIZLAR

Tanım: Buz, gaz ve tozdan oluşan “kirli kartopları”dır. Yıldız değildir!

Özellikleri:

• Güneş’e yaklaştıkça buzları erir, kuyruk oluşur.
• En ünlüsü Halley kuyruklu yıldızıdır (76 yılda bir görülür, sonraki: 2061).

 

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

METEOR VE GÖK TAŞI

• Meteor: Atmosfere giren yanan gök taşı. Halk arasında “yıldız kayması” denir.
• Meteor Çukuru: Meteorun yere çarpmasıyla oluşan çukur.

 

 

IŞIK YILI

• Tanım: Işığın 1 yılda aldığı mesafedir (Yaklaşık 9,5 trilyon km).
• Önemli: Uzaklık ölçüsüdür, zaman birimi değildir!

 

 

EVREN VE BÜYÜK PATLAMA

• Evren: Uzay ve içindeki tüm gök cisimlerini kapsar.
• Büyük Patlama (Big Bang):
  • Evren 13,8 milyar yıl önce aşırı sıcak ve yoğun bir noktadan genişledi.
  • Kanıt: Galaksilerin birbirinden uzaklaşması (Edwin Hubble).

 

 

Özet Tablo:

Kavram	Özellikler	Örnekler
Yıldız	Isı-ışık kaynağı, hidrojen yakar.	Güneş, Sirius
Bulutsu	Yıldızların doğum yeri.	Orion, Atbaşı
Galaksi	Milyarlarca yıldızdan oluşur.	Samanyolu, Andromeda
Kara Delik	Büyük yıldızların çökmesiyle oluşur.	Cygnus X-1

 

Çalışma İpuçları:

• Yıldızların renk-sıcaklık ilişkisini ezberleyin.
• Takımyıldızların şekillerini çizerek öğrenin.
• Işık yılı ile zaman birimlerini karıştırmayın!

 

Sınavda Çıkabilir:

• “Güneş orta büyüklükte sarı bir yıldızdır.”
• “Kutup Yıldızı Küçükayı takımyıldızındadır.”
• “Galaksilerin uzaklaştığı Büyük Patlama’yı destekler.”