Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme 7. Sınıf Fen Bilimleri Konu Anlatımı

Üreme Nedir? Canlıların kendilerine benzer yeni bireyler oluşturmasına üreme denir. Üreme, canlılığın devamı için gereklidir, ancak bireyin yaşaması için zorunlu değildir.

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

Üreme

Üreme Çeşitleri

1. Eşeysiz Üreme
2. Eşeyli Üreme

 

1. Eşeysiz Üreme

• Tek bir ata canlıdan yeni bireyler oluşur.
• Cinsiyet yoktur, üreme hücreleri (sperm-yumurta) kullanılmaz.
• Oluşan yavrular ata canlı ile aynı genetik yapıdadır.
• Çeşitlilik sağlamaz.

Eşeysiz Üreme Çeşitleri

a) Bölünerek Üreme

• Tek hücreli canlılarda görülür.
• Canlı ortadan ikiye bölünür.
• Örnekler: Amip, öglena, paramesyum (terliksi hayvan), bakteriler.

b) Tomurcuklanma

• Ana canlının vücudunda tomurcuk oluşur, bu tomurcuk gelişerek yeni bireyi meydana getirir.
• Örnekler: Hidra, bira mayası, mercanlar, deniz anası.

c) Rejenerasyon (Yenilenme) ile Üreme

• Kopan vücut parçasından yeni bir canlı oluşur.
• Örnekler: Deniz yıldızı, planarya (yassı solucan).
• Not: İnsanda yara iyileşmesi rejenerasyondur, ancak yeni canlı oluşmaz.

d) Vejetatif Üreme

• Bitkilerin dal, yaprak veya kök gibi kısımlarından yeni bitki oluşur.
• Örnekler: Çilek (sürünücü gövde), patates (yumru), kavak, gül.

e) Sporla Üreme

• Spor adı verilen özel hücrelerle üreme.
• Örnekler: Mantarlar, eğrelti otu, karayosunu.

 

2. Eşeyli Üreme

• Dişi ve erkek üreme hücrelerinin (yumurta ve sperm) birleşmesiyle gerçekleşir.
• Oluşan yavrular genetik olarak farklıdır (çeşitlilik sağlar).
• Bitkilerde eşeyli üreme çiçekle, hayvanlarda ise yumurta veya doğumla gerçekleşir.

 

Bitkilerde Üreme, Büyüme ve Gelişme

 

Çiçeksiz Bitkiler

• Tohum oluşturmaz, sporla veya eşeysiz ürer.
• Örnekler: Eğrelti otu, karayosunu, su yosunu.

 

Çiçekli Bitkiler

• Üreme organı çiçektir.
• Çiçeğin Kısımları:
  1. Çanak yaprak → Çiçeği korur.
  2. Taç yaprak → Renkli kısım, böcekleri çeker.
  3. Erkek organ → Polen (çiçek tozu) üretir.
  4. Dişi organ → Yumurtalık (tohum taslağı) bulunur.

 

Tozlaşma ve Döllenme

1. Tozlaşma: Polenlerin dişicik tepesine taşınması (rüzgar, böcekler, su ile).
2. Döllenme: Polen çekirdeği ile yumurtanın birleşmesi.
3. Zigot → Embriyo → Tohum → Meyve oluşur.

 

Tohumun Çimlenmesi

• Gerekli şartlar: Su, oksijen, uygun sıcaklık.
• Gerekli olmayanlar: Işık, toprak, karbondioksit.

 

 

Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme

1. Memeliler

• İç döllenme, iç gelişim.
• Yavrular doğar, sütle beslenir.
• Örnekler: İnsan, kedi, balina, yarasa.

 

2. Kuşlar

• İç döllenme, dış gelişim (yumurta ile).
• Kuluçkaya yatarlar, yavru bakımı vardır.
• Örnekler: Tavuk, penguen, kartal.

 

3. Balıklar

• Dış döllenme, dış gelişim.
• Çok sayıda yumurta bırakırlar.
• Örnekler: Alabalık, hamsi.

 

4. Sürüngenler

• İç döllenme, dış gelişim (kabuklu yumurta).
• Örnekler: Kaplumbağa, yılan, timsah.

 

5. Başkalaşım (Metamorfoz) Geçirenler

• Yavrular ana canlıya benzemez, zamanla değişir.
• Örnekler:
  • Kelebek: Yumurta → Tırtıl → Pupa → Kelebek
  • Kurbağa: Yumurta → Larva (iribaş) → Kurbağa

 

Bitki ve Hayvanlarda Büyüme ve Gelişmeye Etki Eden Faktörler

 

Bitkilerde:

• Su, sıcaklık, mineraller, ışık.

Hayvanlarda:

• Beslenme, hormonlar, genetik faktörler, çevre koşulları.

 

Özet

Eşeysiz üreme: Bölünme, tomurcuklanma, rejenerasyon, vejetatif üreme.
Eşeyli üreme: Çiçekli bitkilerde tozlaşma ve döllenme, hayvanlarda iç/dış döllenme.
Büyüme ve gelişme: Tohum çimlenmesi, başkalaşım, yavru bakımı.

Deney Önerisi: Tohum çimlenmesinde su, sıcaklık ve oksijenin etkisini test edebilirsiniz!