Türkçede anlatımı güçlendirmek ve ifadelere estetik katmak için çeşitli söz sanatları kullanılır. Bu sanatlar, hem günlük hayatta hem de edebi metinlerde sıkça karşımıza çıkar. Şimdi, bu sanatlardan konuşturma (intak) ve karşıtlık (tezat) sanatlarını detaylıca inceleyelim.
- Konuşturma (İntak) Sanatı
Tanım:
- İnsan dışındaki canlı veya cansız varlıkların konuşturulmasıdır.
- Bu sanat, kişileştirme (teşhis) ile birlikte kullanılır. Unutmayın: Her konuşturmada kişileştirme vardır, ancak her kişileştirmede konuşturma olmayabilir.
Örnekler:
- “Rüzgar bana, ‘Bugün çok yorgunum!’ diye fısıldadı.”
→ Rüzgar konuşturulmuş ve kişileştirilmiştir. - “Kedi, ‘Beni beslemezseniz evi terk ederim!’ diye söylendi.”
→ Hayvan konuşturulmuştur.
Not:
- Cansız varlıklar (bulut, masa) veya doğa olayları (yağmur) da konuşturulabilir.
- Sorularda konuşturma şıkkı yoksa, kişileştirme seçilmelidir.
- Karşıtlık (Tezat) Sanatı
Tanım:
- Anlamı güçlendirmek için zıt kavramların bir arada kullanılmasıdır.
- Duygu, durum veya olayların çarpıcılığını artırır.
Örnekler:
- “Ağlanacak halimize gülüyoruz.”
→ “Ağlamak” ve “gülmek” zıt anlamlıdır; içinde bulunulan çaresizlik vurgulanmıştır. - “Dışımızda neşe, içimizde hüzün vardı.”
→ “Neşe” ve “hüzün” karşıtlığıyla duygu derinleştirilmiştir.
Nasıl Tanırız?
- Cümlede birbirine zıt iki sözcük (örneğin: aç-tok, iyi-kötü) varsa, karşıtlık sanatı vardır.
Özet Tablo
| Söz Sanatı | Tanım | Örnek |
| Konuşturma | İnsan dışı varlıkların konuşması. | “Güneş, ‘Erken kalkın!’ diye seslendi.” |
| Karşıtlık | Zıt anlamlı sözcüklerin bir arada kullanımı. | “Ölüm kalım mücadelesi veriyorduk.” |
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Pekiştirme İçin Kendiniz Deneyin!
- Konuşturma: “Ağaçların fısıldaştığı bir ormanda…” cümlesini tamamlayın.
- Karşıtlık: “Gençliğimde _______ yaşlılığımda _______.” boşluklarını doldurun.
