T.C. inkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi bu ünitesinde öğrencilerin Birinci Dünya Savaşı’nı farklı açılardan incelemeleri, savaşın sebepleri ve sonuçlarını kavramaları, Osmanlı Devleti’nin bu süreçte savaşa katılmasının neden ve nasıl gerçekleştiğini anlamaları hedeflenmektedir. Ayrıca öğrencilerin Birinci Dünya Savaşı’nın insan hayatına dokunan yönlerine odaklanmaları, savaşın yaşandığı dönemin koşullarına dair farkındalık kazanmaları, Türk milletinin vatanı için gösterdiği fedakârlığı ve vatanseverliği anlayarak dönemin insanlarıyla empati kurmaları amaçlanmaktadır. Öğrenciler tarafından, Osmanlı Devleti’nin savaştığı cephelerin özelliklerinin öğrenilmesi, bu cephelerin savaşın gidişatına etkilerinin sorgulanması da ünitenin amaçları arasındadır.
Türkiye Fen Liseleri Taban Puanları için sayfamızı takip ediniz.
8. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
2. ÜNİTE: BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları
İTA.8.2.1.
Öğrenciler, grup çalışması yoluyla (SDB2.2) verilen farklı türden kaynaklar üzerinden (OB1, OB2, OB4) Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerine ilişkin bilgileri inceler (E3.2).
Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini eleştirel bir bakış açısıyla (D3.4) inceleyen öğrenciler, beyin fırtınası tekniğiyle (SDB3.1) Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini ortaya çıkaran koşulları belirler.
Öğrenciler, tartışma yöntemiyle Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini ortaya çıkaran koşullar ile günümüz koşullarını karşılaştırır. Tartışmalar anekdot kaydı, gözlem formu, kontrol listesi ile takip edilir.
Ulaşılan çıkarımlardan hareketle öğrencilerin performans görevi kapsamında “Ben o dönemde bir devlet yöneticisi olsaydım … yapardım.” (SDB2.3) başlıklı bir deneme yazısı yazarak dönemin kişileri ile empati kurmaları (E2.1, D16.3) sağlanır. Deneme yazısında öğrencilerin Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini dönemin koşulları içerisinde (E3.11) açıklamaları (OB1) istenir. Hazırlanan metinlerin değerlendirilmesi için dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.
İTA.8.2.2.
Grup çalışması yoluyla (D3.4) öğrencilerin Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin merak ettikleri tarihsel bir sorunu belirlemeleri sağlanır (E1.1, SDB2.2). Öğrencilerden 5N1K tekniği aracılığıyla merak ettikleri soruna ilişkin sorgulama yapmaları ve bu sorunu tanımlamaları istenir.
Öğrenciler yazılı ve görsel kaynaklar üzerinden Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma süreci hakkında belirledikleri tarihsel soruna ilişkin tarafların çıkarlarını ve bakış açılarını analiz eder (OB1, OB4). Analiz sürecinde dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (OB4). Öğrenciler, örnek olaylardan hareketle ülkenin bağımsızlığı için gerektiğinde fedakârlık yapmanın önemini açıklar (D11.1).
Tarihsel sorunun çözümü için yapılan uygulamaları ve alınan kararları değerlendiren öğrenciler, bunların güncel sorunların meydana gelmesine etkilerini ifade eder.
Öğrenciler tarihsel sorunu çözmeye yönelik alternatif öneriler üretir (SDB3.2).
Öğrenciler bu önerilerinin olası sonuçlarını, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecinde yetkililerin yaptıkları uygulamalar ve aldıkları kararların sonuçlarıyla karşılaştırarak değerlendirir. Yapılan çıkarımlar doğrultusunda öğrencilere sunum hazır-lamaya ve sunumlarını paylaşmaya yönelik performans görevi verilir (SDB3.3). Sunumlar dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.
İTA.8.2.3.
Grup çalışması yoluyla (D3.4) öğrencilerin Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerin savaşın gidişatına etkisine ilişkin merak ettikleri konuları belirlemeleri sağlanır (E1.1, SDB2.2).
Öğrencilerden 5N1K tekniği aracılığıyla merak ettikleri konulara ilişkin sorgulama yapmaları istenir.
Öğrenciler yazılı ve görsel kaynaklar (Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelere ilişkin fotoğraflar; cephelerin tamamını ve Çanakkale, Kafkas, Kanal ve Hicaz-Yemen cephelerini gösteren haritalar) üzerinden Osmanlı Devleti’nin savaştığı cepheler hakkında merak ettikleri konulara ilişkin bilgiler toplar (OB1, OB4) ve kaydeder (SBAB10.3) Ayrıca dijital kaynaklardan da yararlanılabilir. Bu süreçte öğrenciler, dijital kaynaklardan edindikleri bilgileri kullanırken kaynağın dijital kimliği ve uzantısının güvenilirliğini dikkate alır (OB2).
Öğrenciler verilen farklı kaynaklar üzerinden Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerin genel özelliklerini analiz eder. Öğrencilerin örnek olaylar üzerinden millî bilince sahip (D19.1) ve cesaretli olmanın (D11.1) önemini açıklamaları istenir. Öğrenciler araştırma yaparak ulaştıkları bilgilerle derste öğrendiklerini karşılaştırır ve bu bilgilerin doğruluğunu değerlendirir.
Öğrenciler elde ettikleri bilgilerden hareketle Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerin savaşın gidişatına etkisine ilişkin çıkarım yapar (KB3.1, SDB3.3). Öğrencilerden, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerde ortaya çıkan sonuçları ve bu sonuçların savaşın gidişatına etkisine yönelik çıkarımlarını bir çalışma yaprağı aracılığıyla açıklamaları istenir (OB4, SDB3.3, E3.3, E3.11).
İTA.8.2.4.
Öğrencilere Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik sonuçlarıyla ilgili tablo, grafik, harita (SBAB10.3), şekil ve diyagram gibi görseller verilir (E3.2, OB1, OB4). Öğrencilerden ilgili görsellerin başlığından yola çıkılarak hangi bilgilerin edinilebileceğine yönelik (OB1, OB4, OB7) açıklamalar yapmaları istenir.
Öğrenciler verilen görselleri inceleyerek Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik etkilerini belirler (E3.6, OB4, OB7). Birinci Dünya Savaşı’nın sonucunda dünyada ortaya çıkan genel durum, savaşın sonunda devletler arasında imzalanan antlaşmalar, Paris Barış Konferansı ve yarattığı uluslararası etkiler hakkında kaynaklar üzerinden genel değerlendirmeler yapılarak incelenen görsellerdeki bilgilerin yazılı kaynaklarla desteklenmesi sağlanır. Paris Barış Konferansı’nın bir sonucu olarak barışı korumak için oluşturulan Milletler Cemiyeti’ne sonraki yıllarda Türkiye’nin dâhil oluşu, savaşın toplumlara nasıl zararlar verdiğine bizzat şahit olan ve ülkesinin menfaatini her şeyin üzerinde gören Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” anlayışı (D4.5, D19.1) doğrultusunda yorumlanır.
Öğrencilerden, belirlenen etkilerden hareketle Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik sonuçları hakkında çıkarımlarda bulunmaları (OB1) istenir. Tartışma yöntemi ile bireysel çıkarımlar paylaşılmak suretiyle Birinci Dünya Savaşı’nın sonuçları belirlenir. Öğrenciler gruplara ayrılır. Gruplardan Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik sonuçlarına ilişkin değerlendirmelerini kavram ağıyla listelemesi istenir (E3.2, E3.7). Grupların oluşturduğu kavram ağları üzerinden öğrenciler, Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik sonuçlarına ilişkin yapmış oldukları çıkarımları karşılaştırır.
İTA.8.2.5.
Öğrenciler Birinci Dünya Savaşı’nın toplumsal etkilerine ilişkin yazılı ve görsel kaynakları inceler (E3.2, E3.6, OB1, OB2). Ayrıca dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (OB2, OB4). Soru cevap tekniği ile öğrencilere incelenen kaynaklardaki kişilerle ilişkili olarak “Siz bu durumda olsaydınız ne düşünürdünüz/hissederdiniz?” gibi sorular yöneltilir (SDB2.3, E2.1). Kaynaklara dayanarak Birinci Dünya Savaşı’nın Türk toplumuna etkilerinin neler olduğu ve özellikleri öğrenciler tarafından çalışma yaprağı aracılığıyla çözümlenir (OB3, OB8, E2.1).
Çalışma yaprağında kültürel miras (D15.2), millî kimlik (D19.2) ve ülke varlıkları (D19.3) kav-ramlarına yer verilerek öğrencilerin bu alanla ilgili inceleme yapmaları sağlanır.
Öğrencilerin inceledikleri kaynaklar üzerinden Birinci Dünya Savaşı’nın Türk toplumunda meydana getirdiği insani krizleri (fakirlik, kıtlık, salgınlar, üretimin azalması, erkek nüfusun azalması) belirleyerek örnekler vermesi istenir (SDB2.3, E3.6, OB3).
Birinci Dünya Savaşı sürecinde Türk toplumunun yaşadığı insani krizlerin etkileriyle günümüzde yaşanan insani krizlerin etkileri, öğrenciler tarafından uzun cevaplı maddeler içeren çalışma yaprakları üzerinden karşılaştırılarak o dönemde yaşamış insanların ülkesi için gösterdikleri dayanışma ve fedakârlık (D20.2) ile sabır dolu mücadeleleri (D12.3) vurgulanır. Öğrencilerin bu karşılaştırmalarından hareketle Birinci Dünya Savaşı sürecinde Türk toplumunun yaşadığı insani krizlerin etkileri hakkında dönemin koşulları göz önünde bulundurularak çıkarım yapmaları istenir (SDB2.3, E2.1, E3.6).
Performans görevi olarak öğrencilerden Birinci Dünya Savaşı yıllarında ekonomik zorluklar yaşayan bir esnaf, savaş şartları altında eğitime devam etmeye çalışan bir öğretmen veya Çanakkale Savaşında gazi olan bir askerin gözünden dönemin şartlarını anlatan bir mektup yazmaları istenir (E3.3, E3.11). Bu mektuplarda öğrencilerin duyarlılık (D5.1) ve vatanseverlik (D19.3) değerlerini işe koşarak dönemin acılarını ve mücadelelerini yansıtmaları beklenir. Yazılan mektupların değerlendirilmesi için dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir.
ÖĞRENME ÇIKTISI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ
İTA.8.2.1. Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini tarihsel bağlamına uygun olarak açıklayabilme
a) Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini kanıtlara dayalı olarak analiz eder.
b) Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini ortaya çıkaran koşulları fark eder.
c) Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini ortaya çıkaran koşulları günümüz koşullarıyla karşılaştırır.
ç) Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerini dönemin koşulları içerisinde açıklar.
İTA.8.2.2. Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin alternatif fikirler üretebilme
a) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin tarihsel bir sorunu tanımlar.
b) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin tarihsel sorun hakkında tarafların bakış açılarını çözümler.
c) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin tarihsel sorunun çözümüne yönelik yapılan uygulamaları ve alınan kararları değerlendirir.
ç) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin tarihsel sorunun çözümüne yönelik yapılan uygulamaların ve alınan kararların güncel sorunların meydana gelmesine etkilerini belirler.
d) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin tarihsel sorunu çözmeye yönelik alternatif öneriler geliştirir.
e) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılma sürecine ilişkin tarihsel sorunu çözmeye yönelik geliştirdiği alternatif önerilerin olası sonuçlarını yetkililerin yaptıkları uygulamalar ve aldıkları kararların sonuçlarıyla karşılaştırarak değerlendirir.
İTA.8.2.3. Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerin savaşın gidişatına etkisini sorgulayabilme
a) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerin savaşın gidişatı-na etkisi hakkında merak ettiği konuları belirler.
b) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cepheler hakkında sorular sorar (5N1K).
c) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cepheler hakkında farklı kaynaklar üzerinden bilgi toplar.
ç) Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cepheler hakkında topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir.
d) Topladığı bilgiler üzerinden Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı cephelerin savaşın gidişatına etkisine ilişkin çıkarım yapar.
İTA.8.2.4. Birinci Dünya Savaşı’nın sonuçlarını tablo, grafik, şekil ve diyagram üzerinden yorumlayabilme
a) Birinci Dünya Savaşı’nın sonuçlarıyla ilgili görsellerden anlam çıkarır.
b) İlgili görsellerden yola çıkarak Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik etkilerini çözümler.
c) Belirlediği etkilerden hareketle Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik sonuç-ları hakkında çıkarım yapar.
ç) Birinci Dünya Savaşı’nın siyasi ve ekonomik sonuçlarıyla ilgili yapmış olduğu çıkarımları karşılaştırır.
TA.8.2.5. Birinci Dünya Savaşı’nın Türk toplumuna etkilerine yönelik bakış açısı geliştirebilme
a) Birinci Dünya Savaşı’nın toplumsal etkilerini kaynaklar üzerinden inceler.
b) Birinci Dünya Savaşı’nın toplumsal etkilerine dair kaynaklardan elde ettiği bilgileri kendi cümleleriyle ifade eder.
c) Birinci Dünya Savaşı’nın Türk toplumuna etkilerini kaynaklara dayalı olarak analiz eder.
ç) Birinci Dünya Savaşı’nın Türk toplumunda meydana getirdiği insani krizleri belirler.
d) Birinci Dünya Savaşı’nın Türk toplumunda meydana getirdiği insani krizler ile gü-nümüzdeki insani krizleri karşılaştırır.
e) Birinci Dünya Savaşı’nın Türk toplumuna etkileri hakkında çıkarım yapar.
İÇERİK ÇERÇEVESİ
Birinci Dünya Savaşı’nın Nedenleri
Osmanlı Devleti’nin Savaşa Katılması Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler Birinci Dünya Savaşı’nın Sonuçları Birinci Dünya Savaşı’nın Türk Toplumuna Etkileri
Anahtar Kavramlar antlaşma, ateşkes anlaşması, imparatorluk, İspanyol gribi, itilaf, ittifak, konferans, Wilson İlkeleri
FARKLILAŞTIRMA
Zenginleştirme Öğrencilerden Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda yer aldığı cephelerin jeopolitik
önemini araştırıp sunmaları istenebilir.
Öğrencilere Osmanlı Devleti’nin savaştığı cepheler dışında Birinci Dünya Savaşı’nın kaderine etki eden cephelerle ilgili araştırma yaptırılabilir.
Öğrencilerin Fahrettin Paşa ve Medine Müdafaası hakkında araştırma yapmaları istene-
bilir.
Öğrencilerin Kût’ül Amâre zaferi hakkında araştırma yapması istenebilir.
Öğrencilerden Birinci Dünya Savaşı kahramanlarından biri hakkında biyografik çalışma yaparak sunmaları istenebilir.
Öğrencilerden Birinci Dünya Savaşı’nın sanata ve edebiyata yansımaları hakkında araştırma yapmaları istenebilir.
Öğrencilerin Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda yer aldığı cephelerden Kafkas
Cephesi, Kafkas İslam Ordusu ve Bakü’nün Ermeni işgalinden kurtarılması konusunu
araştırıp sunmaları istenebilir.
Öğrencilerden dönemin teknolojik gelişmeleri ve savaşta kullanılan teknolojiler hakkında
bir sunum yapmaları istenebilir.
Öğrencilere Birinci Dünya Savaşı sürecini anlatan kitap, dergi, hatırat gibi kaynakları araştırarak bir kaynakça denemesi hazırlatılabilir.
Millî Eğitim Bakanlığı: https://meb.gov.tr
