Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki egemenliğini güçlendiren önemli bir antlaşmadır. Lozan Antlaşması’yla (1923) Boğazların kontrolü uluslararası bir komisyona bırakılmıştı, ancak 1930’larda dünyadaki siyasi gelişmeler Türkiye’nin bu statüyü değiştirmesini gerektirdi.
Montrö Sözleşmesi’nin İmzalanma Nedenleri
- İtalya ve Almanya’nın Yayılmacı Politikaları
- İtalya’nın 1935’te Habeşistan’a (Etiyopya) saldırması.
- Almanya’nın 1936’da Ren Bölgesi’ni işgal etmesi.
- Bu gelişmeler, Türkiye’nin Boğazların güvenliğini tamamen eline almasını zorunlu hâle getirdi.
- Türkiye’nin Diplomatik Çabaları
- Türkiye, 1933’te Londra Silahsızlanma Konferansı’nda Boğazların statüsünün değişmesi gerektiğini dile getirdi.
- SSCB ve Balkan Antantı üyeleri (Yunanistan, Romanya, Yugoslavya) Türkiye’yi destekledi.
- İngiltere, İtalya’nın tehdidine karşı Türkiye’nin taleplerini kabul etti.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin İmzalanması (20 Temmuz 1936)
- Toplanan Yer: İsviçre’nin Montrö (Montreux) kenti.
- Katılan Devletler: Türkiye, İngiltere, Fransa, SSCB, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya, Japonya, Avustralya.
Montrö Sözleşmesi’nin Maddeleri ve Sonuçları
- Boğazlar Komisyonu Kaldırıldı
- Lozan’da kurulan Uluslararası Boğazlar Komisyonu’nun yetkileri Türkiye’ye devredildi.
- Türkiye’nin Boğazlarda Asker Bulundurma Hakkı
- Türkiye, Boğazların Anadolu ve Rumeli yakalarında asker ve silah konuşlandırma hakkını kazandı.
- Ticaret Gemilerinin Serbest Geçişi
- Barış zamanında tüm ticaret gemileri Boğazlardan serbestçe geçebilecek.
- Savaş Gemilerine Sınırlama
- Yabancı savaş gemilerinin geçişi Türkiye’nin iznine bağlandı.
- Geçiş yapacak gemilerin 15 gün önceden bildirim yapması zorunlu hâle getirildi.
- Türkiye’nin Savaş Hâlinde Boğazları Kontrol Hakkı
- Eğer Türkiye savaşa girerse veya savaş tehdidi altında kalırsa, Boğazları istediği gibi açıp kapatabilecek.
Montrö Sözleşmesi’nin Önemi
Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki egemenliği tam olarak sağlandı.
Türkiye’nin uluslararası alanda saygınlığı arttı.
Lozan’daki kısıtlamalar kaldırıldı, Türkiye güvenlik açısından rahatladı.
II. Dünya Savaşı öncesinde Türkiye’nin tarafsızlığını korumasına yardımcı oldu.
Sonuç
Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye’nin Lozan’dan kalan eksik bir sorununu çözdü ve ulusal güvenliğini güçlendirdi. Bu antlaşma, Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” ilkesine uygun olarak diplomasi yoluyla kazanılmış büyük bir başarıdır.
Not: Montrö Sözleşmesi günümüzde hâlâ yürürlüktedir ve Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki haklarını korumaktadır.
Özet Tablo:
| Konu | Detay |
| Tarih | 20 Temmuz 1936 |
| Yer | Montrö, İsviçre |
| Katılanlar | Türkiye, İngiltere, Fransa, SSCB, Yunanistan, Japonya vb. |
| En Önemli Madde | Türkiye’nin Boğazlarda asker bulundurma ve kontrol hakkı kazanması. |
| Önemi | Türkiye’nin egemenliği pekişti, uluslararası güvenliği arttı. |
Bu bilgileri öğrendikten sonra test çözerek pekiştirebilirsiniz!