ATATÜRK İLKELERİ
Atatürk ilkeleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin temelini oluşturan ve çağdaşlaşmayı hedefleyen 6 ana ilkedir. Bu ilkeler Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devletçilik ve İnkılapçılık şeklinde sıralanır.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- CUMHURİYETÇİLİK
Tanım: Halkın egemenliğine dayanan yönetim biçimidir.
Amaç:
- Egemenliği millete vermek.
- Demokrasiyi yerleştirmek.
- Monarşi, saltanat ve teokrasiye karşı çıkmak.
Yapılan İnkılaplar:
✔ TBMM’nin açılması (1920)
✔ Saltanatın kaldırılması (1922)
✔ Cumhuriyetin ilanı (1923)
✔ Kadınlara seçme-seçilme hakkı (1934)
Önemli Not:
- Laiklikle birlikte “değiştirilemez” ilkelerdendir.
- Çoğulculuğu savunur (Çok partili hayat denemeleri).
- LAİKLİK
Tanım: Din ve devlet işlerinin ayrılması, vicdan özgürlüğünün güvence altına alınmasıdır.
Amaç:
- Akıl ve bilimi temel almak.
- Dinin siyasi çıkarlara alet edilmesini engellemek.
Yapılan İnkılaplar:
✔ Halifeliğin kaldırılması (1924)
✔ Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması
✔ Medeni Kanun’un kabulü (1926)
✔ Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Eğitim birliği)
Önemli Not:
- Anayasa’da “değiştirilemez” maddelerdendir.
- MİLLİYETÇİLİK
Tanım: Türk milletinin bağımsızlığını, birliğini ve kültürünü yüceltmeyi hedefler.
Amaç:
- Ulusal birlik ve beraberliği sağlamak.
- Irkçılığa karşıdır; “Ne mutlu Türk’üm diyene!” sözüyle vurgulanır.
Yapılan İnkılaplar:
✔ Türk Dil Kurumu (1932) ve Türk Tarih Kurumu’nun (1931) kurulması
✔ Kabotaj Kanunu (1926)
✔ Kapitülasyonların kaldırılması
- HALKÇILIK
Tanım: Toplumdaki sınıf farklılıklarını ortadan kaldırmak, eşitliği sağlamak.
Amaç:
- Halkın refahını artırmak.
- Sosyal adaleti güçlendirmek.
Yapılan İnkılaplar:
✔ Aşar vergisinin kaldırılması (1925)
✔ Soyadı Kanunu (1934)
✔ İlköğretimin zorunlu hale getirilmesi
- DEVLETÇİLİK
Tanım: Ekonomide devletin planlı kalkınmayı sağlamasıdır.
Amaç:
- Özel sektörün yetersiz kaldığı alanlara devletin yatırım yapması.
- Sanayileşmeyi hızlandırmak.
Yapılan İnkılaplar:
✔ Sümerbank ve Etibank’ın kurulması
✔ Beş Yıllık Kalkınma Planları
- İNKILAPÇILIK
Tanım: Sürekli yenileşmeyi ve çağdaşlaşmayı hedefleyen dinamik ilkedir.
Amaç:
- Çağın gerisinde kalan kurumları değiştirmek.
- Bilim ve teknolojiyi takip etmek.
Yapılan İnkılaplar:
Harf İnkılabı (1928)
Ölçü ve takvimde değişiklikler
Kılık-kıyafet düzenlemeleri
ATATÜRK İLKELERİNİN ORTAK AMAÇLARI
- Bağımsız ve güçlü bir Türkiye yaratmak.
- Çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmak.
- Milli birlik ve beraberliği sağlamak.
ÖNEMLİ UYARI:
- Cumhuriyetçilik ve Laiklik ilkeleri Anayasa’da “değiştirilemez” maddelerdir.
- Halkçılık, Cumhuriyetçilik ve Milliyetçilik ilkelerinin doğal sonucudur.
Kavram Haritası:
Cumhuriyetçilik → Demokrasi
Laiklik → Din ve Devlet Ayrımı
Milliyetçilik → Ulusal Kimlik
Halkçılık → Eşitlik
Devletçilik → Ekonomik Planlama
İnkılapçılık → Yenileşme
Bu özeti defter notu şeklinde kullanabilir, çalışma kağıdı olarak da yazdırabilirsiniz. Başarılar!