8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük –
Cumhuriyet’in ilanından sonra Atatürk önderliğinde toplumsal yaşamı modernleştirmek, eşitliği sağlamak ve çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşmak amacıyla bir dizi inkılap yapılmıştır. Bu inkılaplar, Osmanlı’nın geleneksel yapısını değiştirerek yeni bir toplum düzeni oluşturmayı hedeflemiştir.
- Şapka Kanunu (25 Ağustos 1925)
Nedenleri:
- Batılı devletlerle uyum sağlamak.
- Toplumda modern bir görünüm kazandırmak.
- Kıyafet konusundaki ikilikleri ve ayrıcalıkları ortadan kaldırmak.
Sonuçları:
- Atatürk, 1925’te Kastamonu gezisinde şapkayı tanıtarak bu inkılabın öncüsü olmuştur.
- 25 Ağustos 1925’te çıkarılan kanunla fes yerine şapka giyilmesi zorunlu hale getirilmiştir.
- Kurtuluş Savaşı’nın simgesi olan “kalpak” da tarihe karışmıştır.
- Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (30 Kasım 1925)
Nedenleri:
- Din istismarını önlemek.
- Laik düzeni yerleştirmek.
- Tarikatların siyasi ve toplumsal etkisini kırmak.
Sonuçları:
- 30 Kasım 1925’te kabul edilen kanunla tüm tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı.
- Şeyhlik, dervişlik, müritlik gibi unvanlar yasaklandı.
- Takvim, Saat ve Ölçülerde Değişiklik
Yapılan Yenilikler:
- 1 Ocak 1926: Hicri ve Rumi takvim yerine Miladi takvim kabul edildi.
- Uluslararası saat sistemi benimsendi.
- 20 Mayıs 1928: Arap rakamları yerine uluslararası rakamlar kullanılmaya başlandı.
- 26 Mart 1931: Ölçü birimleri değiştirildi:
- Uzunluk: Endaze, arşın → Metre
- Ağırlık: Okka → Kilogram
Sonuçları:
- Uluslararası ticaret ve ilişkiler kolaylaştı.
- Ülke içinde standart bir sistem oluşturuldu.
- Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934)
Nedenleri:
- Osmanlı’da insanlar baba adı, meslek veya doğum yeriyle anılıyordu. Bu durum karışıklığa yol açıyordu.
- Resmî işlerde, askerlikte ve nüfus kayıtlarında düzen sağlamak.
Sonuçları:
- Her vatandaş bir soyadı aldı.
- Lakap ve ayrıcalık belirten unvanlar yasaklandı.
- TBMM, Atatürk’e “Mustafa Kemal” soyadını verdi.
- Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkının Verilmesi
Aşamaları:
- 1930: Belediye seçimlerine katılma hakkı.
- 1933: Muhtarlık seçimlerine katılma hakkı.
- 5 Aralık 1934: Milletvekili seçme ve seçilme hakkı.
Önemi:
- Türk kadını, birçok Avrupa ülkesinden önce bu hakları kazandı.
- Halkçılık ilkesi doğrultusunda toplumsal eşitlik sağlandı.
Sonuç
Toplumsal inkılaplar:
✔ Çağdaşlaşmayı hızlandırdı.
✔ Laik ve modern bir toplum yapısı oluşturdu.
✔ Uluslararası alanda Türkiye’nin saygınlığını artırdı.
Atatürk’ün hedefi: “Muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak” için toplumu akılcı ve bilimsel temellerde yeniden yapılandırmaktı.
Özet Tablo:
| İnkılap | Tarih | Amaç |
| Şapka Kanunu | 25 Ağustos 1925 | Modern görünüm, Batılılaşma |
| Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması | 30 Kasım 1925 | Laiklik, din istismarını önleme |
| Takvim, Saat, Ölçü Değişiklikleri | 1926-1931 | Uluslararası uyum |
| Soyadı Kanunu | 21 Haziran 1934 | Resmî işlerde düzen |
| Kadınlara Siyasi Haklar | 1930-1934 | Toplumsal eşitlik |
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Çalışma Soruları:
- Şapka Kanunu’nun toplumsal birlik açısından önemini yazınız.
- Kadınlara seçme ve seçilme hakkı hangi ilke ile doğrudan ilişkilidir?
- Ölçülerde yapılan değişikliklerin ekonomik faydaları nelerdir?
Başarılar dilerim!