Fen bilimleri dersi bu ünitesinde besin zincirindeki canlılar ve canlılar arasındaki enerji ilişkilerinin açıklanması, sürdürülebilir yaşam için kaynakların tasarruflu kullanılması konusunda özellikle su tasarrufu, atık su ve su ayak izi bağlamında farkındalık kazandırılması ve bu konuda proje geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Türkiye Fen Liseleri Taban Puanları için sayfamızı takip ediniz.
Fen Bilimleri Dersi 7. Sınıf
7. ÜNİTE: SÜRDÜRÜLEBİLİR YAŞAM VE ENERJİ
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları
FB.7.7.1.1.
Beyin fırtınası tekniği kullanılarak besin zinciri ve canlılar arasındaki hiyerarşik ilişki ile ilgili öğrencilerin verdikleri örneklerden yola çıkılarak ön bilgilerinin yoklanması sağlanabilir. Bu noktada öğrencilerden derse gelmeden önce farklı canlı türlerine ait görseller getirmeleri istenebilir ya da öğretmen tarafından bu görseller sınıfa getirilir. Işbirlikli öğrenme tekniklerinden ayrılıp birleşme tekniği kullanılarak öğrencilerin canlıları benzer özelliklerine göre gruplamaları istenir (SDB2.2).
Öğrencilerin sorgulama yaparak bu canlıların özelliklerini belirlemeleri sağlanır. Öğrencilere sorular yöneltilerek tahtada görsellerle bir besin zinciri oluşturulur. Oluşturulan besin zinciri incelenerek nedensel ilişkilerin ortaya konması beklenir (OB4).
Besin ağı, üretici, tüketici, ayrıştırıcı canlıları belirlemeleri ve kendi gruplamalarını tekrar gözden geçirerek besin zincirleri oluşturmaları sağlanır. Ardından biyolojik birikimin ifade edildiği ekoloji piramidi görsel olarak sunulur (SDB3.1, SDB2.1, OB4).
Elde ettikleri bilgilerle var olan bilgilerini bütünleştirerek ekoloji piramidindeki canlıların uyumlu bir bütün oluşturduğu sonucuna ulaşmaları sağlanır. Ulaştıkları bu sonuçlarla ekoloji piramidinde var olan sürdürülebilir sistem anlayışını fark etmeleri sağlanır (OB8).
Ayrıca her canlının bu sistem için çok değerli olduğu, nesillerinin devamının doğanın dengesi için vazgeçilmez olduğu ve canlıların korunması gerektiği fark ettirilir (D5.2, D9.3).
Öğrencilerden ellerindeki canlı görsellerini kullanarak grup olarak ekoloji piramidi oluşturmaları istenir (SDB2.2, SDB2.1). Enerji aktarımı ve biyolojik birikim kavramları açıklanır. Öğrencilerin bu süreçte gerçeği arama isteğiyle merak ettikleri soruları sormaları beklenir (E3.4, E3.8).
Süreç sonunda öğrencilerin oluşturdukları besin zincirleri ve ekoloji pramitlerini sunmaları istenebilir. Değerlendirme aracı olarak analitik dereceli puanlama anahtarı kullanılabilir. Ayrıca kavram haritası, çalışma kâğıdı vb. kullanılabilir.
FB.7.7.2.1
Beyin fırtınası tekniği ile açık uçlu sorular yöneltilerek öğrencilerin su kaynaklarını sınıflandırmaları sağlanır. Tatlı su kaynaklarının giderek azalmasına yönelik dikkat çekmek için azalan ya da yok olan su kaynaklarına ilişkin video, animasyon ya da görseller sunularak incelemesi istenir (OB4). Mimar Sinan’ın su konusunda yaptığı çalışmalara ve Yerebatan Sarnıcı gibi diğer su sarnıçlarına değinilir (OB5).
Su arıtma tesisi gezisi veya sanal geziler ile su kaynaklarının verimli kullanımına yönelik farkındalık kazandırılabilir. Bu aşamada gerçeği arama isteğiyle merak ettikleri soruları sormalarına olanak tanınır (E3.4, E3.8, SDB2.1).
Atık su ve su ayak izi kavramları konusunda öğrencilerin fikirleri alınarak kavramlar açıklanır. Bu noktada güvenilir genel ağ kaynaklarından yararlanılarak su ayak izlerini hesaplamaya yönlendirilebilir ve öğrencilerin kendi su ayak izlerine ilişkin kaynak kullanımlarını değerlendirmeleri sağlanır (KB2.17, OB2, SDB1.2, SDB1.3).
Su ayak izlerini azaltmak için uygulayabilecekleri tasarruf önlemlerini belirleyerek düzenli uygulamalarla bu tasarruflarını birikime dönüştürmeleri teşvik edilir (OB3). Bu aşamada su kaynakları ve su ayak izi bağlamında sosyal bilgiler dersiyle ilişki kurulabilir. Ardından öğrenciler performans görevi olarak araştırmaya yönlendirilebilir. Öğrencilerden su kaynaklarının kullanımına ilişkin düşünerek kaynak kullanımındaki problemi tanımlamaları istenir. Bu noktada kaynakların tasarruflu kullanılmaması durumunda gelecekte ortaya çıkabilecek problemler de analitik bir yaklaşımla sürece dâhil edilir (E3.6).
Hangi fikirlerin araştırılabilir olduğu sorgulanarak belirlenir (E3.10). Köşeleme tekniği ile soru seçimlerine göre öğrencilerin gruplara ayrılarak soruna yönelik çözüm bulmak için bir model geliştirmeleri beklenir. Öğrencilerin araştırmalarını planlamaları ve gerçekleştirmeleri sağlanır (KB2.6). Bu süreçte grupla iş birliği içerisinde sorumluluk bilinciyle hareket etmeleri sağlanır (SDB2.2, D16.3). Bu aşamada öğretmen tarafından sürece ilişkin dönüt verilebilir. Araştırma planları sınıfta tartışılıp eleştirel bir bakış açısıyla grupların kendi planlarında iyileştirmeler yapmalarına olanak tanınır (KB2.18, SDB1.2, SDB2.1, E3.10).
Grupların su tasarrufuna ilişkin elde edilen bilgileri paylaşmaları ve tartışmaları sağlanır (KB3.3, SDB2.1). Öğrencilerin önceki bilgiler ve elde ettikleri verilere dayanarak probleme ilişkin kanıta dayalı açıklama yapmaları ve çözüm üretmeleri sağlanır (SDB3.3, OB8). Tüm grupların araştırma sonuçlarını değerlendirip düzenleyerek sınıfla paylaşmaları sağlanır (KB2.17, SDB2.1).
Süreçte öğrencilerin sunulan bilgileri eleştirel bir bakış açısıyla ele almalarına dikkat edilir (E3.10). Gereksiz veya yanlış kullanım sebebiyle Dünya’daki su kaynaklarının tükenebilir olduğu vurgulanır. Sürdürülebilir bir yaşam için insanlara düşen görevler konusunda kazandığı farkındalığı çevreleriyle paylaşmaları sağlanır (SDB3.3, D17.3, OB8).
Millî bilinç kazandırmak için ülkemizin kaynaklarını korumanın önemli olduğunu fark etmeleri beklenir (D19.3). 22 Mart Dünya Su Günü’nden bahsedilerek farkındalıkları geliştirilebilir. Araştırmayı raporlaştırmaları istenerek süreç analitik dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilebilir. Raporlaştırma ve sunma aşamalarında Türkçe dersinden faydalanılabilir. Hedefleri değerlendirmede açık uçlu sorular vb. de kullanılabilir.
ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ
I.Bölüm: Besin Zinciri ve Enerji Akışı
FB.7.7.1.1. Besin zincirindeki canlıları arasındaki ilişkileri yapılandırabilme
a) Besin zincirindeki canlılar arasındaki nedensel ilişkileri ortaya koyar.
b) Besin zincirini uyumlu bir bütün olarak açıklar.
2. Bölüm: Sürdürülebilir Yaşam
FB.7.7.2.1. Kaynakların tasarruflu kullanımının önemini sorgulayabilme.
a) Kaynakların tasarruflu kullanımı ile ilgili problemi tanımlar.
b) Kaynakların tasarruflu kullanımına yönelik çözüm bulmak için model geliştirir.
c) Kaynakların tasarruflu kullanımına yönelik planladığı araştırmayı gerçekleştirir.
ç) Kaynakların tasarruflu kullanımına yönelik analiz ettiği verileri yorumlar.
d) Kaynakların tasarruflu kullanımına yönelik kanıta dayalı çözüm üretir.
e) Kaynakların tasarruflu kullanımına yönelik değerlendirmelerini paylaşır.
İÇERİK ÇERÇEVESİ Besin Zinciri ve Enerji Akışı Sürdürülebilir Yaşam Kaynakların Tasarruflu Kullanımı
Anahtar Kavramlar besin zinciri, besin ağı, üretici, tüketici, ayrıştırıcı, ekoloji piramidi, biyolojik birikim, sürdürülebilir yaşam, kaynakların tasarruflu kullanımı, tatlı su kaynakları, su ayak izi, atık su
FARKLILAŞTIRMA
Zenginleştirme Ekoloji piramidi ve besin zincirine ilişkin dijital oyun ya da kart oyunu tasarlamaları sağlanabilir.
Farklı yaşam alanlarında bulunan canlıların besin ağı posteri hazırlatılabilir.
Su arıtımına yönelik bir model tasarlatılabilir.
Su kullanımına ilişkin yapılan bilimsel çalışmalara ulaşıp bir rapor oluşturmaları sağlanabilir.
Millî Eğitim Bakanlığı: https://meb.gov.tr
