T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
1. DOĞU CEPHESİ
Amaç: Ermeni işgaline son vermek ve Misak-ı Millî’yi gerçekleştirmek.
Komutan: Kazım Karabekir
Önemli Olaylar:
• Ermeniler, Sevr Antlaşması’na dayanarak Doğu Anadolu’da saldırılarını artırdı.
• TBMM, 28 Eylül 1920’de taarruz emri verdi. Sarıkamış, Kars, Gümrü kurtarıldı.
• Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920):
o TBMM’nin uluslararası ilk antlaşmasıdır.
o Ermeniler, Sevr’i tanımadı ve Misak-ı Millî’yi kabul etti.
o Sınır: Aras Nehri-Çıldır Gölü.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
2. GÜNEY CEPHESİ
Amaç: Fransız ve Ermeni işgaline karşı direniş.
Özellikler:
• Halk, Kuvayımilliye birlikleriyle mücadele etti.
• Şanlıurfa, Maraş, Antep kahramanca savunuldu.
• Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921):
o Fransa ile imzalandı, cephe kapandı.
o Hatay dışında güney sınırı çizildi (Hatay 1939’da katıldı).
3. BATI CEPHESİ
Amaç: Yunan işgalini sonlandırmak.
a) I. İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)
Sonuçları:
• TBMM’nin ilk askeri zaferi.
• Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921) kabul edildi.
• İstiklal Marşı kabul edildi (12 Mart 1921).
• Londra Konferansı (23 Şubat-12 Mart 1921): TBMM uluslararası tanındı.
b) II. İnönü Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921)
• Yunanlar yenilgiye uğratıldı.
• Moskova Antlaşması (16 Mart 1921) ile Sovyet Rusya TBMM’yi tanıdı.
c) Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos-13 Eylül 1921)
Komutan: Mustafa Kemal (Başkomutan)
Strateji: “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır.”
Sonuçlar:
• Gazilik ve Mareşallik unvanı verildi.
• Ankara Antlaşması ile Fransa cepheden çekildi.
• Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) ile doğu sınırı kesinleşti.
d) Büyük Taarruz (26 Ağustos 1922)
Başkomutanlık Meydan Muharebesi (30 Ağustos 1922):
• Dumlupınar’da Yunan ordusu imha edildi.
• Mustafa Kemal’in emri: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!”
• 9 Eylül 1922: İzmir kurtarıldı.
4. MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI (11 EKİM 1922)
Maddeleri:
• Doğu Trakya savaşsız geri alındı.
• İstanbul ve Boğazlar TBMM’ye bırakıldı.
• Osmanlı Devleti hukuken sona erdi.
5. LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (24 TEMMUZ 1923)
Önemli Maddeler:
• Sınırlar:
o Yunanistan: Meriç Nehri sınır oldu.
o Suriye: Ankara Antlaşması geçerli.
o Irak: Musul sorunu çözülemedi.
• Kapitülasyonlar kaldırıldı.
• Azınlıklar: Türk vatandaşı kabul edildi.
• Boğazlar: Uluslararası komisyon kuruldu (1936’da Montrö ile değişti).
Önemi:
• Tam bağımsızlık sağlandı.
• Sevr Antlaşması geçersiz kılındı.
• Türkiye Cumhuriyeti’nin tapusu oldu.
Kronoloji:
• 1920: Gümrü Antlaşması
• 1921: I. ve II. İnönü, Sakarya
• 1922: Büyük Taarruz, Mudanya
• 1923: Lozan Antlaşması
Anahtar Kavramlar:
• Misak-ı Millî – Teşkilat-ı Esasiye – Başkomutanlık – Tam bağımsızlık
Not: Lozan’da çözülemeyen Musul ve Boğazlar sorunları sonraki yıllarda çözüldü.
Kaynak: Metindeki bilgiler özetlenerek öğrenci dostu hale getirilmiştir.