Hücre Bölünmesi Nedir? Canlıların büyümesi, yaraların onarılması ve üremesi için hücreler bölünür. İki temel bölünme çeşidi vardır:
- Mitoz Bölünme
- Mayoz Bölünme
- Mitoz Bölünme
- Nerede Gerçekleşir?
- Vücut (somatik) hücrelerinde görülür.
- Örnek: Deri, kas, karaciğer hücreleri.
- Sonuç:
- 2 yeni hücre oluşur.
- Kromozom sayısı değişmez (örneğin, insanda 46 → 46 kromozomlu 2 hücre).
- Genetik Yapı:
- Oluşan hücreler, ana hücreyle tıpatıp aynı genetik yapıya sahiptir.
- Görevleri:
- Tek hücrelilerde üremeyi, çok hücrelilerde büyüme, yara onarımı ve hücre yenilenmesini sağlar.
- Mayoz Bölünme
- Nerede Gerçekleşir?
- Üreme ana hücrelerinde (testis/yumurtalık) görülür.
- Sonuç:
- 4 yeni hücre oluşur.
- Kromozom sayısı yarıya iner (örneğin, insanda 46 → 23 kromozomlu 4 hücre).
- Genetik Yapı:
- Oluşan hücreler (sperm/yumurta), ana hücreden ve birbirinden farklıdır.
- Görevleri:
- Eşeyli üremede sperm ve yumurta oluşumunu sağlar.
- Tür içinde çeşitlilik yaratır (çaprazlama ve homolog kromozom ayrımı sayesinde).
Mitoz ve Mayoz Arasındaki Temel Farklar
| Özellik | Mitoz Bölünme | Mayoz Bölünme |
| Hücre Tipi | Vücut hücreleri | Üreme ana hücreleri |
| Hücre Sayısı | 2 | 4 |
| Kromozom Sayısı | Sabit (2n → 2n) | Yarıya iner (2n → n) |
| Genetik Çeşitlilik | Yok (aynı hücreler) | Var (farklı hücreler) |
| Bölünme Evreleri | 1 aşama (mitoz) | 2 aşama (mayoz I ve mayoz II) |
| Canlıdaki Rolü | Büyüme, onarım | Üreme hücrelerinin oluşumu |
Önemli Notlar!
- Çaprazlama: Sadece mayozda görülür. Homolog kromozomların gen alışverişi yapmasıdır. Bu sayede genetik çeşitlilik artar.
- Mayozun Evreleri:
- Mayoz I: Homolog kromozomlar ayrılır (kromozom sayısı yarıya iner).
- Mayoz II: Kardeş kromatitler ayrılır (mitoza benzer).
Örnek Soru:
“Bir insanın deri hücresinde 46 kromozom vardır. Bu hücre mitoz geçirirse oluşan yeni hücrelerin kromozom sayısı kaç olur?”
Cevap: 46 (mitozda kromozom sayısı değişmez!)
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Konuyu Pekiştirmek İçin:
- Mitoz ve mayozun evrelerini karşılaştıran bir tablo yapın.
- Eşeyli üreyen canlılarda mayozun neden önemli olduğunu tartışın.
Başarılar!
