7.sınıf Fen Bilimleri dersinin önemli konularından biri olan “Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” konusunu senin için bu metinden de yararlanarak özetleyelim:
Fen Bilimleri Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme
Canlılarda Üreme: Neslin Devamı
Tüm canlılar, soylarının devamlılığını sağlamak için kendilerine benzeyen yeni bireyler meydana getirirler. İşte bu olaya üreme diyoruz. Canlıların dünyaya gelme şekilleri farklılık gösterebilir. Bir tohumun filizlenmesi, bir yumurtadan yavrunun çıkması, annenin karnında gelişimini tamamlayan bir canlının doğması ya da ana canlıdan ayrılan bir parçadan yeni bir canlının oluşması üremenin farklı yollarıdır.
Canlılarda temel olarak iki çeşit üreme görülür:
- Eşeysiz Üreme
- Eşeyli Üreme
Eşeysiz Üreme: Tek Atadan Yeni Bireyler
Eşeysiz üreme, bir canlının üreme hücreleri olmadan, tek başına kendine tıpatıp benzeyen yeni bireyler oluşturmasıdır. Bu üreme şeklinde kalıtsal özellikler değişmez, yavrular ana canlıyla aynı genetik yapıya sahiptir. Dört farklı eşeysiz üreme çeşidi vardır:
- Bölünerek Üreme: Belirli bir büyüklüğe ulaşan tek hücreli canlılar enine veya boyuna bölünerek iki yeni yavru oluşturur. Bu yavrular ana canlıyla tamamen aynıdır.
- Örnekler: Bakteriler, mavi-yeşil algler (su yosunları), amip, öglena, paramesyum.
- Tomurcuklanarak Üreme: Ana canlının vücudunda küçük bir çıkıntı (tomurcuk) oluşur. Bu tomurcuk büyüyüp gelişerek yeni bir canlıyı meydana getirir. Yeni canlı ana canlıdan ayrılabileceği gibi, ona bağlı kalarak bir koloni de oluşturabilir.
- Örnekler: Bira mayası, denizanası, sünger, hidra, mercan.
- Rejenerasyonla Üreme: Bir canlının kopan bir parçasının kendini tamamlayarak yeni bir birey oluşturmasıdır. Ancak dikkat etmemiz gereken önemli bir nokta var: bir organın onarılması (örneğin kertenkelenin kuyruğunu yenilemesi) sadece yenilenmedir, üreme değildir. Rejenerasyonla üremede kopan parçadan yeni bir birey oluşması gerekir.
- Örnekler: Denizyıldızı (kolundan yeni bir deniz yıldızı oluşabilir), toprak solucanı (bazı türlerinde), yassı solucan (planarya).
- Vejetatif Üreme: Özellikle bitkilerde görülen bu üreme şeklinde, bitkinin kök, gövde, dal veya yaprak gibi kısımlarından yeni bir bitki oluşturulur.
- Örnekler: Asma, gül, kavak, söğüt (dallarından veya köklerinden); çilek, zambak (gövdesinden); Afrika menekşesi, gözyaşı bitkisi (yaprağından).
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Eşeyli Üreme: Çeşitliliğin Kaynağı
Eşeyli üreme, dişi ve erkek olmak üzere iki farklı atanın katılımıyla gerçekleşir. Bu üreme için özel üreme hücreleri (eşey hücreleri) gereklidir. Erkek üreme hücresine sperm, dişi üreme hücresine ise yumurta denir.
Sperm hücresi ile yumurta hücresinin çekirdeklerinin birleşmesi olayına döllenme adı verilir. Döllenme sonucunda oluşan ilk hücreye ise zigot denir. Zigot, gelişerek yeni bir canlıyı oluşturur.
Gelişmiş canlılarda görülen eşeyli üreme şekilleri şunlardır:
- Tohumla Çoğalma: Özellikle bitkilerde görülür. Çiçekli bitkilerde döllenme sonucu oluşan tohumlar, uygun şartlar altında çimlenerek yeni bitkileri oluşturur.
- Yumurta ile Çoğalma: Kuşlar, balıklar, böcekler, kurbağalar ve sürüngenler gibi hayvanlar yumurta bırakarak çoğalırlar. Yavrular, yumurtanın içindeki besin maddelerini kullanarak gelişirler ve belirli bir süre sonra yumurtadan çıkarlar.
- Doğurarak Çoğalma: İnsanlar ve diğer memeliler yavrularını doğurarak dünyaya getirirler. Yavrular, anne karnında plasenta aracılığıyla beslenir ve gelişimlerini tamamladıktan sonra doğarlar.
Eşeyli Üremenin Önemi: Çeşitlilik
Eşeyli üreme sonucu oluşan yavrular, atalarının genetik özelliklerinin bir karışımını taşıdıkları için birbirlerinden farklıdır. Bu çeşitlilik, canlıların farklı ortam koşullarına uyum sağlamasına ve daha güçlü, dayanıklı bireylerin ortaya çıkmasına yardımcı olur.
Umarım bu özet, 7. sınıf “Bitki ve Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme” konusunu anlamana yardımcı olmuştur! Başka merak ettiğin bir şey olursa çekinmeden sorabilirsin.