7.sınıf Bitki ve Hayvanlarda Büyüme ve Gelişme konusunu bu metinden yararlanarak öğrenciler için anlatıma dönüştürelim. Hazırsan başlayalım!
7.Sınıf Fen Bilimleri: Bitki ve Hayvanlarda Büyüme ve Gelişme
Doğadaki tüm canlılar büyür, gelişir, ürer ve sonunda yaşamları sona erer. İşte bu yaşam serüvenine hayat döngüsü diyoruz. Bu döngü, üreme ile başlar ve her canlı türünde farklı şekillerde ilerler. Şimdi bitki ve hayvanlardaki büyüme ve gelişme süreçlerine yakından bakalım.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Bitkilerde Büyüme ve Gelişme
Bitkiler alemi oldukça geniş ve çeşitli. Bu çeşitlilik içinde bitkileri genel olarak çiçekli bitkiler ve çiçeksiz bitkiler olmak üzere iki ana grupta inceliyoruz. Biz şimdi çiçekli bitkilerin büyüme ve gelişme süreçlerine odaklanacağız.
Çiçeğin Yapısı
Çiçekli bir bitkinin üreme merkezi çiçeğidir. Bir çiçeği yakından incelediğimizde şu kısımları görürüz (dıştan içe doğru):
- Çanak Yapraklar: Genellikle yeşil renklidirler ve çiçeğin en dış kısmında yer alırlar. Görevleri, çiçek henüz tomurcuk halindeyken onu dış etkenlerden korumaktır. Hatta bazıları fotosentez yaparak bitkiye besin bile üretir!
- Taç Yapraklar: İşte çiçeğin en gösterişli kısmı! Genellikle rengarenk ve güzel kokuludurlar. Bu özellikleri sayesinde böcekleri, kuşları ve hatta biz insanları bile cezbederler. Peki neden mi? Çünkü bu canlılar tozlaşmaya yardımcı olurlar.
- Erkek Organ: Bu kısım iki bölümden oluşur:
- Sapçık: Başçığı taşıyan ince bir sap gibidir.
- Başçık: İşte sihrin gerçekleştiği yer! Burada polen adı verilen çiçek tozları üretilir. Polenler, bitkilerdeki erkek üreme hücreleridir.
- Dişi Organ: Bu da üç bölümden oluşur:
- Dişicik Tepesi: Üzeri genellikle yapışkan bir sıvıyla kaplıdır. Bu sayede polenler buraya kolayca tutunabilir. Tozlaşmanın ilk adımı burasıdır.
- Dişicik Borusu: Dişicik tepesinden aşağıya, yumurtalığa doğru uzanan bir kanaldır. Polenlerin içindeki erkek üreme hücreleri bu borudan geçerek yumurtalığa ulaşır.
- Yumurtalık: İşte dişi üreme hücresi olan yumurtanın bulunduğu yer! Ayrıca burada tohum taslağı da bulunur. Tohum işte bu tohum taslağından gelişecektir.
Çiçekli Bitkilerde Tozlaşma ve Döllenme
Yeni bir bitkinin oluşması için öncelikle tozlaşma ve ardından döllenme olaylarının gerçekleşmesi gerekir.
- Tozlaşma: Erkek organdaki başçıkta üretilen polenlerin (çiçek tozlarının) çeşitli yollarla (su, rüzgar, böcekler, kuşlar, insanlar vb.) dişi organın dişicik tepesine taşınması olayına tozlaşma diyoruz. Özellikle çiçeklerin renkleri ve kokuları böcekleri cezbeder. Böcekler çiçeğe konduğunda polenler üzerlerine bulaşır ve başka bir çiçeğe konduklarında bu polenleri dişicik tepesine taşırlar.
- Döllenme: Dişicik tepesine ulaşan polenlerin içindeki erkek üreme hücreleri, dişicik borusunu kullanarak yumurtalığa doğru ilerler. Burada bulunan dişi üreme hücresi olan yumurta ile birleşirler. İşte bu birleşme olayına döllenme denir. Döllenme sonucunda zigot adı verilen ilk hücre oluşur.
Tohum ve Meyve Oluşumu
Döllenme sonrası süreç de oldukça önemlidir:
- Zigot, gelişerek embriyoyu oluşturur. Embriyo, yeni bir bitkinin minyatür halidir.
- Embriyo ve çimlenme sırasında kullanacağı besinler, sert bir kabukla çevrilerek tohumu oluşturur. Tohum, uygun şartlar oluşana kadar uyku halinde bekleyebilir.
- Yumurtalık ise döllenmeden sonra değişime uğrayarak tohumun etrafını saran etli ve sulu kısmı yani meyveyi oluşturur. Meyvenin görevi ise tohumun yayılmasına yardımcı olmaktır.
Hayvanlarda Büyüme ve Gelişme
Hayvanlar alemi de bitkiler gibi çok çeşitlidir. Tüm hayvanların hayat döngüsü, yani büyüme, gelişme, üreme ve ölüm süreçleri vardır. Hayvanlar, dünyaya gelme şekillerine göre farklılık gösterirler. Bazıları yumurtadan çıkarken bazıları da anne karnında gelişimini tamamlayıp doğarlar.
Hayvanları genel olarak iki ana grupta inceliyoruz: omurgalı hayvanlar ve omurgasız hayvanlar.
- Omurgalı Hayvanlar: Bu grupta balıklar, kurbağalar, kuşlar, sürüngenler ve memeliler bulunur. Bu hayvanlar genellikle eşeyli üreme ile çoğalırlar. Yavrularını dünyaya getirme şekilleri ise farklılık gösterir. Örneğin;
- Yumurtlayarak çoğalanlar: Tavuk, ördek, deve kuşu gibi kuşlar; timsah, yılan gibi sürüngenler ve balıkların çoğu yumurtlayarak ürer.
- Doğurarak çoğalanlar: Kediler, köpekler, insanlar gibi memelilerin çoğu yavrularını doğurarak dünyaya getirir. (Bazı memeliler ise yumurtlayarak ürer, örneğin ornitorenk.)
- Omurgasız Hayvanlar: Bu grupta ise denizyıldızı, hidra, mercan gibi hayvanlar bulunur. Bazı omurgasız hayvanlar eşeysiz üreme yoluyla çoğalabilirler. Örneğin, denizyıldızı kopan bir kolundan yeni bir denizyıldızı oluşturabilir.
Umarım bu anlatım, bitki ve hayvanlardaki büyüme ve gelişme süreçlerini anlamana yardımcı olmuştur! Başka merak ettiklerin olursa çekinmeden sorabilirsin.