Sosyal bilgiler dersi bu öğrenme alanında öğrencilerin bireylerin yönetimin karar alma sürecine etkisi, toplumsal hayattaki düzenin sürdürülmesinde hakların ve sorumlulukların önemi, dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin vatandaşlık haklarının kullanımına etkileri ile ilgili bilgi ve beceri kazanmaları amaçlanmaktadır.
Türkiye Fen Liseleri Taban Puanları için sayfamızı takip ediniz.

6. Sınıf Sosyal Bilgiler
4. ÖĞRENME ALANI: YAŞAYAN DEMOKRASİMİZ
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları
SB.6.4.1
Öğrencilerin ailede ve okulda alınan kararlara katılım düzeylerine ve öğrenci katılımlarına ilişkin izlenebilecek süreçlere yönelik sınıf tartışması yapılır. Tartışma sürecinde öğrenciler, fikirlerini savunmada azim ve kararlılık göstermeleri (E1.3) yönünde teşvik edilir, öğrencilere katılım hakkı ve diğer hak ve özgürlüklerini kullanırken başka insanların özgürlük alanlarının ihlal edilmemesi gerektiği açıklanarak özgürlük değeri üzerinde durulur (D11.3).
Aile içi iletişimin önemi ve tüm aile üyelerinin söz hakkına sahip olmasının demokratik bir ailenin vazgeçilmez özellikleri olduğu vurgulanarak aile bütünlüğü değeri açıklanır (D2.3). Anayasa’nın “Siyasi Haklar ve Ödevleri” bölümü incelenerek 18 yaşına gelmiş her bireyin düzenli aralıklarla yapılan seçimler aracılığı ile yönetime katıldığı ve karar alma süreçlerinde etkili olduğu çıkarımını yapmaları sağlanır. Seçmen yaşına geldiğinde seçimlere katılmanın topluma karşı bir görev/sorumluluk olduğu vurgusu yapılır (D16.2, E2.2, OB6).
Bireylerin seçimler dışında yönetimin karar alma süreçlerini nasıl etkileyebileceğine dair fikir taraması- yapılır. Demokratik hayatta katılım hakkına vurgu yapılarak hak ve özgürlüklerimizi bilmenin ve korumanın önemi açıklanarak adalet değerine değinilir (D1.1). Verilen yazılı ve görsel kaynaklardan yönetimin karar alma süreçlerini etkileyen unsurlar ile ilgili bilgiler öğrenciler tarafından incelenir (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklar da kullanılabilir (OB.2). İnsanların yönetimin karar alma süreçlerini hangi unsurlar aracılığıyla etkileyebildiklerini fark etmeleri sağlanarak bu sürece etki eden unsurların siyasi partiler, STK, medya, kamuoyu olduğunu öğrencilerin ifade etmesi sağlanır, ilgili kavramlar açıklanır.
Bu unsurlardan hangilerinin yönetimin karar alma süreçlerini daha güçlü bir şekilde etkilediklerine dair vızıltı grupları tartışma teknikleri uygulanır (SDB2.1, SDB2.2). Birey, kamuoyu, STK, siyasi partiler ve medyanın aynı konuya ilişkin birbirlerini ve yönetimin karar alma sürecini etkileyebilme gücü ve izledikleri yollar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar sorgulanır, karşılaştırılır (E3.10). Bu unsurların yönetimin karar alma sürecine etkisini öğrencilerin doğrudan ve dolaylı etki olarak açıklamaları sağlanır. Kavram ağları ve zihin haritaları hazırlanarak yönetimin karar alma süreci ile bu süreci etkileyen unsurlar arasındaki ilişkilendir- me değerlendirilebilir.
SB.6.4.2
Öğrencilerden ailede, okulda ve yakın çevrede sahip olunan hak ve sorumluluklara örnekler vermeleri istenir. Anayasa’nın temel hak ve hürriyetleri içeren bölümünü incelemeleri ve vatandaş olarak sahip oldukları hak ve sorumlulukları ifade etmeleri sağlanır (OB6, OB1). Hak ve sorumluluk bilincinin toplumsal düzeni sürdürmedeki önemine yönelik küçük grup tartışma teknikleri uygulanarak öğrenci görüşleri alınır (SDB2.1, SDB2.2), yakın çevresinde yaşanan durumlara odaklanarak (E3.2) günlük yaşamdan örnekler vermeleri sağlanır. Özgürlüklerini kullanırken diğer insanların özgürlük alanlarını ihlal etmemek, toplumsal düzenin sağlanması için kurallara uyulması gerektiği açıklanarak özgürlük değerine yer verilir (D11.3).
İnsanların haklarını bilmeleri, haklarına sahip çıkmaları ve sorumluluklarını yerine getirmelerinin toplumsal düzeni sürdürmedeki önemi ile ilgili öğrencilerden yazılı, görsel veya dijital bir ürün oluşturarak sınıf içinde sunmaları istenir (E2.2, OB2, OB4). Bu sayede temel hak sorumlulukların toplumsal hayattaki önemini ifade etmeleri sağlanır (SDB2.3). Bu süreçte performans görevi olarak yakın çevrede yaşanan ya da yaşanması muhtemel bir sorunun ve taleplerin ilgili yönetim birimine bildirilmesine yönelik dilekçe yazma etkinliği yapılır. Dilekçe hakkının önemi ve kullanımı açıklanır. İnsanların vatandaşlık haklarını bilmelerini ve üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmelerinin önemi açıklanarak sorumluluk değeri üzerinde durulur (D16.2, OB6). Ortaya çıkan dilekçeler bütüncül dereceli puanlama anahtarları kullanılarak değerlendirilebilir.
Öğrencilerden insan hak ve özgürlüklerinin toplumsal düzenin sürdürülmesindeki önemine yönelik verilen bilimsel kaynaklardan hareketle bir rapor hazırlamaları istenir (E3.11, OB1). Öğrencilerin hazırladığı raporlarda toplumsal düzenin sürdürülmesini, temel hak ve sorumlulukların önemi açısından nesnel bir şekilde ifade etmeleri sağlanır (SDB2.3). Hazırlanan öğrenci raporları derecelendirme ölçeği ile değerlendirilebilir.
SB.6.4.3
Öğrencilerin, verilen yazılı ve görsel kaynaklardan yola çıkılarak vatandaşlık haklarının kullanımında teknolojik gelişmelerin etkisini tanımlamaları sağlanır (OB1, OB4). Bu aşamada dijital kaynaklara da başvurulabilir (OB2). E-devlet, e-nabız, e-okul, EBA uygulamalarının bireylere sunduğu hizmetler ile ilgili haberler dijital kaynaklardan incelenerek haklar ile ilişkilendirilir.
Teknolojinin insan hayatına etkisi ile ilgili örnek olay veya hikâyeler 5N1K soruları doğrultusunda incelenir. Öğrencilerin örnek olaylardan ve kamu hizmeti sunan dijital uygulamalara yönelik incelemelerden hareketle dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin hakların kullanımına etkileri hakkında sorular sormaları sağlanır (E3.5, OB6).
Dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin e-devlet, e-nabız, T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) hizmetleri gibi olumlu etkilerine ve siber zorbalık, kişisel verilerin güvenlik ve gizliliğinin tehlikeye girmesi gibi olumsuz etkilerine dair verilen kaynaklar grup çalışması ile incelenerek konuya ilişkin bilgi toplamaları sağlanır (OB1). Bu aşamada mahremiyet değerine (D8.2) değinilerek sosyal medyada kişisel bilgi, belge ve fotoğraflarının erişilebilirliğini sınırlamanın ve kişisel bilgilerinin yer aldığı dijital araçları bilinçli ve güvenli bir şekilde kullanmanın önemi yaşanmış örnekler üzerinden açıklanır (OB2, SDB3.3). Ayrıca teknoloji kullanımın bağımlılığa dönüşmemesi için kontrollü kullanılması gerektiği vurgulanarak sağlıklı yaşam değeri üzerinde durulur (D13.3).
Öğrencilerin vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin olumlu ve olumsuz yönlerini, münazara tekniği kullanılarak güncellik ve bilimsellik açısından değerlendirmeleri sağlanır (E3.11, SDB2.2).
Münazara sürecinde sunulan bilgilerin güncellik ve bilimselliği değerlendirilerek dijital ve teknolojik gelişmelerle bunların haklar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerinden hangisinin daha fazla öne çıktığına yönelik çıkarımlar yapmaları sağlanır (E3.4). Münazara süreci, öğretmen tarafından gözlem formu, kontrol listesi veya derecelendirme ölçeği; öğrenciler tarafından öz ve akran değerlendirme formları ile değerlendirilebilir.
ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ
SB.6.4.1. Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurları çözümleyebilme
a) Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurları belirler.
b) Yönetimin karar alma sürecini etkileyen unsurlar arasındaki ilişkiyi belirler.
SB.6.4.2. Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini yorumlayabilme
a) Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini inceler.
b) Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini yazılı, görsel veya dijital yollarla sunar.
c) Toplumsal düzenin sürdürülmesinde temel hak ve sorumlulukların önemini nesnel bir şekilde ifade eder.
SB.6.4.3. Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkilerini sorgulayabilme
a) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkilerini tanımlar.
b) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında sorular sorar (5N1K).
c) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında bilgi toplar.
ç) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında topladığı bilgileri güncellik ve bilimsellik açısından değerlendirir.
d) Vatandaşlık haklarının kullanımında dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin etkileri hakkında doğruluğunu değerlendirdiği bilgilerden hareketle çıkarımlar yapar.
İÇERİK ÇERÇEVESİ Yönetimin Karar Alma Sürecini Etkileyen Unsurlar (siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları, medya, kamuoyu)
Temel Hak ve Sorumlulukların Toplumsal Düzenin Sürdürülmesindeki Önemi Dijitalleşme ve Teknolojik Gelişmelerin Vatandaşlık Hak ve Sorumluluklarına Etkileri
Anahtar Kavramlar dijital vatandaşlık, hukuk, kamuoyu, medya, sivil toplum kuruluşu (STK), siyasi parti
Millî Eğitim Bakanlığı: https://meb.gov.tr