ÜLKEMİZİN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ
- Fiziki Haritalar ve Yeryüzü Şekilleri
- Fiziki Harita: Dağ, ova, akarsu gibi yeryüzü şekillerini gösteren haritalardır. Renkler, yükseltiyi ifade eder (örneğin yeşil: alçak, kahverengi: yüksek).
- Türkiye’nin Genel Özellikleri:
- Ortalama yükseltisi 1132 metre ile yüksek bir ülkedir.
- En yüksek bölge: Doğu Anadolu
- En alçak bölge: Marmara
- Başlıca Yeryüzü Şekilleri
| Terim | Tanımı | Örnekler |
| Dağ | Çevresine göre yüksek, eğimli yamaçları olan şekil. | Ağrı Dağı, Toroslar, Kaçkarlar |
| Ova | Alçak ve geniş düzlükler. Tarım için elverişlidir. | Çukurova, Konya Ovası |
| Plato | Akarsularla yarılmış yüksek düzlükler. | Obruk, Haymana Platoları |
| Vadi | Akarsuların oyduğu “U” veya “V” şeklinde oluklar. | Munzur Vadisi, Sakarya Vadisi |
| Akarsu | Belirli bir yatakta akan sular. | Fırat, Dicle, Kızılırmak |
| Göl | Karadaki kapalı çukurlarda biriken sular. | Van Gölü, Tuz Gölü |
| Körfez | Denizin karaya doğru büyük girintisi. | İzmir Körfezi, Antalya Körfezi |
| Yarımada | Üç tarafı suyla çevrili kara parçası. | Bodrum, Gelibolu |
| Ada | Tamamen sularla çevrili kara. | Gökçeada, Bozcaada |
| Boğaz | İki denizi birleştiren dar su geçidi. | İstanbul ve Çanakkale Boğazları |
- Dağların Uzanışı ve Etkileri
- Karadeniz & Akdeniz: Dağlar kıyıya paralel uzanır. Bu nedenle:
- İç kesimlere deniz etkisi ulaşmaz.
- Kıyı ile iç kesim arasında ulaşım zordur.
- Ege: Dağlar kıyıya dik uzanır. Deniz etkisi iç kesimlere ulaşır, koy ve körfezler fazladır.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- İklimi Etkileyen Faktörler
- Ekvatora Uzaklık: Güney bölgelerimiz daha sıcaktır.
- Yükselti: Her 200 m‘de sıcaklık 1°C düşer.
- Dağların Uzanışı: Kıyıya paralel dağlar iç kesimleri soğuk yapar.
- Deniz Etkisi: Kıyılar ılıman, iç kesimler karasaldır.
- Bakı: Güney yamaçlar daha sıcaktır (güneş ışığı alır).
- Rüzgarlar: Kuzey rüzgârları soğutur, güney rüzgârları ısıtır.
- Önemli Notlar
- En yüksek dağ: Ağrı Dağı (5137 m)
- En büyük göl: Van Gölü
- En uzun akarsu: Kızılırmak
- Dağların yönü: Karadeniz/Akdeniz’de paralel, Ege’de dik.
Özet Tablo:
| Bölge | Yükselti | Dağ Uzanışı | İklim Özelliği |
| Doğu Anadolu | Yüksek | Doğu-Batı | Karasal, kışlar soğuk |
| Ege | Orta | Dik | Ilıman, kıyıda Akdeniz iklimi |
| Karadeniz | Engebeli | Paralel | Her mevsim yağışlı |
Çalışma Sorusu:
“Dağların kıyıya paralel uzandığı bölgelerde ulaşım neden zordur? Açıklayınız.”
Cevap: Dağlar ulaşım yollarının (tünel, köprü) yapımını zorlaştırır ve geçitler sınırlıdır.