Ünite: Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışı ve İslamiyet ile Tanışmaları
- Türklerin Anayurdu: Orta Asya
Önemli Türk Devletleri:
Asya Hun Devleti (MÖ 220 – MS 216):
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Kurucu: Mete Han (MÖ 209’da tahta çıktı, Türk Kara Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi kabul edilir).
Özellikleri:
Çinliler, Hun akınlarına karşı Çin Seddi’ni yaptı.
Onluk sistem ile ordu düzeni kuruldu (onbaşı, yüzbaşı gibi).
Oğuz Kağan Destanı bu döneme aittir.
Kavimler Göçü (375): Hunların baskısıyla Avrupa’ya göç eden kavimler, Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesine yol açtı.
Kök Türk Devleti (552-630):
Önemli Özellikler:
Türk adını kullanan ilk devlet.
Orhun Yazıtları (Bilge Kağan, Kültigin, Tonyukuk adına dikildi).
Ergenekon Destanı bu dönemi anlatır.
Uygur Devleti (745-840):
Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti.
Maniheizm dinini benimsediler (hayvansal gıda yasak).
Matbaa ve kâğıt kullanımı yaygınlaştı.
- İslamiyet’in Doğuşu ve Yayılışı
Cahiliye Dönemi (İslam Öncesi Arap Yarımadası):
Putperestlik, kölelik, kız çocuklarının gömülmesi gibi adetler vardı.
Hz. Muhammed (s.a.v) Dönemi:
Hicret (622): Mekke’den Medine’ye göç.
Savaşlar:
Bedir (624): Müslümanların ilk zaferi.
Uhud (625): Hz. Muhammed yaralandı.
Hendek (627): Savunma savaşı kazanıldı.
Mekke’nin Fethi (630): Kabe putlardan temizlendi.
Dört Halife Dönemi (632-661):
Hz. Ebubekir: Kur’an-ı Kerim kitap haline getirildi.
Hz. Ömer: İlk düzenli ordu ve hicri takvim.
Hz. Osman: Kur’an çoğaltıldı, donanma kuruldu.
Hz. Ali: İç karışıklıklar yaşandı.
- Türklerin İslamiyet’i Kabulü
Talas Savaşı (751):
Abbasiler + Türkler vs Çinliler.
Sonuç: Türkler kitleler halinde Müslüman oldu.
İlk Müslüman Türk Devletleri:
Karahanlılar (840-1212):
Türkçe’yi resmi dil ilan ettiler.
Gazneliler (969-1187):
Sultan unvanını ilk kullanan Gazneli Mahmut.
Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157):
Malazgirt Savaşı (1071): Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı.
- Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beylikleri
Saltuklular (1072-1202): Erzurum merkezli.
Danişmentliler (1080-1178): Anadolu’daki ilk medrese (Niksar Yağıbasan Medresesi).
Mengücekliler (1080-1228): Divriği Ulu Camii (UNESCO Dünya Mirası).
Çaka Beyliği (1081-1093): İlk Türk denizcisi Çaka Bey.
- Haçlı Seferleri (1096-1291)
Nedenleri:
Dini (Kudüs’ü almak), siyasi (Türkleri durdurmak), ekonomik (Doğu’nun zenginliği).
Sonuçları:
Avrupa: Skolastik düşünce zayıfladı, krallar güçlendi.
Türkler: Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kesinleşti.
- Tarihî Ticaret Yolları
İpek Yolu: Çin’den Avrupa’ya ipek ve kıymetli mallar taşındı.
Baharat Yolu: Hindistan’dan Akdeniz’e baharat ticareti yapıldı.
Önemli Etkiler:
Kültürel etkileşim, şehirlerin zenginleşmesi.
Özet Tablo:
Konu Önemli Bilgiler
Asya Hunları Mete Han, Onluk sistem, Kavimler Göçü
Kök Türkler Orhun Yazıtları, Türk adını kullanan ilk devlet
Malazgirt Savaşı Anadolu’nun kapısı açıldı (1071)
Haçlı Seferleri 8 sefer, Türk direnişi sayesinde başarısız oldu
Çalışma Önerisi:
Kronolojik sıraya göre devletleri ve savaşları tekrar edin.
Harita üzerinde İpek ve Baharat Yolu’nu işaretleyin.
Kaynak: Yukarıdaki metin, MEB 6. sınıf “Tarihe Yolculuk” ünite kazanımlarına uygun hazırlanmıştır.