Türk tarihinde kadınlar, toplumun her alanında aktif rol oynamıştır. Orta Asya’dan günümüze kadar siyaset, eğitim, sağlık ve savaş gibi alanlarda önemli katkılar sağlamışlardır. Bu konu anlatımında, Türk kadınının tarihteki yeri ve haklarının gelişimini öğreneceğiz.
- Orta Asya Türk Devletlerinde Kadın
- Asya Hun Devleti’nde kadınlar (hatun), devlet yönetiminde söz sahibiydi.
- Hakan ile birlikte kurultay (meclis) toplantılarına katılırlardı.
- Kararlar üzerinde etkili olurlardı.
- Türk kültüründe kadın, aile ve devlet içinde saygın bir yere sahipti.
- Anadolu’da Türk Kadını
- Türkler Anadolu’ya yerleştikten sonra kadınlar:
- Cami, hastane, köprü, kale gibi sosyal eserlerin yapımına destek oldu.
- Vakıflar kurarak topluma hizmet etti.
- Mama Hatun, Saltuklular döneminde hükümdarlık yapmış önemli bir Türk kadınıdır.
- Osmanlı Döneminde Kadın
- Saraydaki kadınlar (padişah annesi/valide sultan ve eşleri) devlet yönetiminde etkiliydi.
- Eğitim alanındaki gelişmeler:
- 1843: Kadınlara ebelik eğitimi verilmeye başlandı.
- 1859: Kız çocukları için modern okullar açıldı.
- 1869: İlk kadın dergisi Terakki Muhadderat yayımlandı.
- 1870: Darül Muallimat (kız öğretmen okulu) açıldı.
- 1913: Kadınlar devlet memuru olma hakkı kazandı.
- Kurtuluş Savaşı’nda Türk Kadını
- Kadınlar, cephelere mermi taşıdı, yaralılara baktı, hatta silahla savaştı.
- Ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için çalıştı.
- Cumhuriyet Dönemi ve Kadın Hakları
- 1924 – Tevhid-i Tedrisat Kanunu: Kız ve erkek çocukları eşit eğitim hakkı kazandı.
- 1926 – Türk Medeni Kanunu:
- Evlenme, boşanma, miras ve velayet konularında kadın-erkek eşitliği sağlandı.
- Siyasi Haklar:
- 1930: Belediye seçimlerine katılma hakkı.
- 1933: Muhtarlık seçimlerine katılma hakkı.
- 1934: Milletvekili seçme ve seçilme hakkı (Birçok Avrupa ülkesinden önce!).
- 1935’te 18 kadın milletvekili TBMM’ye girdi.
- Dünyada ve Türkiye’de Kadın Hakları
- Türk kadını, siyasi haklarını birçok ülkeden önce elde etti:
- Avustralya (1902), ABD (1920), Fransa (1945), İsviçre (1971).
- 2001’de Medeni Kanun’da yapılan değişiklikler:
- “Ailenin reisi kocadır” maddesi kaldırıldı.
- Kadınlar kızlık soyadını kullanma hakkı kazandı.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- Günümüzde Türk Kadını
- Devlet, kadın haklarını korumak için çalışmalar yapıyor:
- Kız çocuklarının eğitimi için kampanyalar düzenleniyor.
- Kadına şiddetin önlenmesi için yasalar çıkarılıyor.
Sonuç
Türk kadını, tarih boyunca yönetimde, savaşta, eğitimde ve sosyal hayatta hep aktif olmuştur. Cumhuriyetle birlikte eşit haklara kavuşmuş ve birçok ülkeden önce siyasi haklarını elde etmiştir. Bugün de kadınlar, Türk toplumunun gelişimine katkı sağlamaya devam etmektedir.
Özet Tablo:
| Dönem | Kazanılan Haklar |
| Osmanlı | Ebelik eğitimi, kız okulları, memuriyet hakkı |
| Cumhuriyet | Medeni Kanun, seçme-seçilme hakkı (1934) |
| 2001 | Kızlık soyadı, ailede eşitlik |
Önemli Türk Kadınları: Mama Hatun, Halide Edip Adıvar (Kurtuluş Savaşı’nda öncü), Sabiha Gökçen (ilk kadın savaş pilotu).