Fiilimsi, fiil kök veya gövdelerine getirilen eklerle oluşturulan ve fiil özelliklerini taşıdığı hâlde cümlede isim, sıfat veya zarf gibi görevlerde kullanılan kelimelerdir.
https://www.youtube.com/watch?v=3JxiWkRmlnE
Fiilimsi türleri şunlardır:
- İsim-fiil (mastar): Fiil kök veya gövdelerine “-ma, -ma, -ış, -mak, -iş, -ış” ekleri getirilerek yapılırlar. İsim-fiiller, cümlede isim görevinde kullanılırlar.
Örnekler:
- Okumak (isim-fiil)
- Gelmek (isim-fiil)
- Gitmiş (isim-fiil)
- Uykucu (isim-fiil)
- Soğumuş (isim-fiil)
- Sıfat-fiil (ortaç): Fiil kök veya gövdelerine “-an, -ası, -maz, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri getirilerek yapılırlar. Sıfat-fiiller, cümlede sıfat görevinde kullanılırlar.
Örnekler:
- Yanan (sıfat-fiil)
- Okuyan (sıfat-fiil)
- Görülmeyen (sıfat-fiil)
- Yazılan (sıfat-fiil)
- Gelecek (sıfat-fiil)
- Geçmiş (sıfat-fiil)
- Zarf-fiil (ulaç): Fiil kök veya gövdelerine “-arak, -erek, -ince, -ken, -madan, -meden, -alı, -eli, -ken, -cesine, -cesine, -dıkça, -dıkça” ekleri getirilerek yapılırlar. Zarf-fiiller, cümlede zarf görevinde kullanılırlar.
Örnekler:
- Yavaş yavaş (zarf-fiil)
- Gülerek (zarf-fiil)
- Oturunca (zarf-fiil)
- Yürürken (zarf-fiil)
- Gitmeden (zarf-fiil)
- Yemeden (zarf-fiil)
- Alınca (zarf-fiil)
- Elini tutarak (zarf-fiil)
- Gülünce (zarf-fiil)
- Yavaş yavaş (zarf-fiil)
Fiilimsiler, cümlede yüklem yardımcısı olarak da kullanılabilirler.
Örnekler:
- Yarın gideceğim. (Fiilimsi yüklem yardımcısı)
- Bunu yapabileceğime inanıyorum. (Fiilimsi yüklem yardımcısı)
- Bilmem, gidebilir miyim? (Fiilimsi yüklem yardımcısı)
Fiilimsiler, cümlede yan cümle kuran unsur olarak da kullanılabilirler.
Örnekler:
- Seni sevdiğimi biliyorsun. (Seni sevdiğimi – isim-fiil yan cümle)
- Arkadaşımla birlikte gideceğim. (Arkadaşımla birlikte – sıfat-fiil yan cümle)
- Yarına kadar hazır olurum. (Yarına kadar – zarf-fiil yan cümle)
Fiilimsiler, cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde kullanıldıkları için cümlede farklı anlamlar katarlar.
Örneğin, “Yazan” sözcüğü cümlede isim-fiil olarak kullanılıyorsa “Yazar” anlamına gelir. Sıfat-fiil olarak kullanılıyorsa “Yazmakta olan” anlamına gelir. Zarf-fiil olarak kullanılıyorsa “Yazdığı sırada” anlamına gelir.
Fiilimsiler, Türkçenin önemli yapı taşlarından biridir. Cümleleri daha zengin ve anlamlı hale getirmek için kullanılırlar.
