Yeryüzü Şekilleri Nedir? Yeryüzünde doğal yollarla oluşan çeşitli şekillere yeryüzü şekilleri denir. Bu şekillerin dağılımını gösteren haritalara ise fiziki haritalar adı verilir.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Başlıca Yeryüzü Şekilleri
- Dağ
- Çevresine göre yüksekte kalan yer şeklidir.
- Tek dağ: Tek başına yükselen dağlardır. (Örnek: Erciyes Dağı)
- Sıradağ: Birbirine bağlı uzanan dağ dizileridir. (Örnek: Toros Dağları)
- Fiziki haritalarda kahverengi tonlarıyla gösterilir.
- Plato
- Akarsularla derin yarılmış, çevresine göre yüksekte kalan geniş düzlüklerdir.
- Örnekler: Obruk Platosu (İç Anadolu), Erzurum-Kars Platosu (Doğu Anadolu)
- Fiziki haritalarda sarı renkle gösterilir.
- Ova
- Çevresine göre alçakta kalan düz veya hafif eğimli arazilerdir.
- Kıyı ovaları: Deniz seviyesine yakın olduğu için yeşil renkle gösterilir.
- İç ovalar: Yüksekliği biraz fazla olduğu için sarı renkle gösterilir.
- Vadi
- Akarsuların yatağını aşındırarak oluşturduğu “V” şeklindeki çukurlardır.
- Örnek: Ihlara Vadisi (İç Anadolu)
- Akarsu
- Yağmur, kar erimesi veya kaynak sularıyla beslenen, belirli bir yatakta akan sulardır.
- Örnekler: Kızılırmak, Yeşilırmak
- Göl
- Karalar üzerindeki çukurlarda birikmiş durgun su kütleleridir.
- Örnekler: Tuz Gölü, Van Gölü
- Tepe
- Yüksekliği 500 metreyi geçmeyen küçük yükseltilerdir.
- Körfez ve Koy
- Körfez: Denizin karaya doğru geniş ve derin girmesidir. (Örnek: İskenderun Körfezi)
- Koy: Denizin karaya dar ve küçük girmesidir. (Örnek: Bademli Koyu)
- Ada ve Yarımada
- Ada: Dört tarafı suyla çevrili kara parçasıdır. (Örnek: Kıbrıs Adası)
- Yarımada: Üç tarafı suyla çevrili kara parçasıdır. (Örnek: Datça Yarımadası)
- Delta
- Akarsuların denize dökülürken taşıdığı alüvyonları biriktirmesiyle oluşan üçgen şeklindeki ovalardır.
- Örnek: Çukurova
Fiziki Haritalarda Renklerin Anlamı
Fiziki haritalarda renkler, yükselti ve derinlikleri ifade eder:
| Renk | Anlamı | Örnek Yerler |
| Koyu Mavi | Derin denizler | Ege Denizi’nin derin kısımları |
| Açık Mavi | Sığ denizler ve göller | Van Gölü |
| Yeşil | Alçak ovalar (0-500 m) | Çukurova |
| Sarı | Platolar ve yaylalar (500-1000 m) | Erzurum-Kars Platosu |
| Açık Kahverengi | Orta yükseklik (1000-1500 m) | Orta Toroslar |
| Koyu Kahverengi | Yüksek dağlar (1500 m ve üzeri) | Ağrı Dağı |
Özet
- Dağ, ova, plato, vadi, göl, akarsu başlıca yeryüzü şekilleridir.
- Fiziki haritalar yükselti ve derinlikleri renklerle gösterir.
- Yeşil: Alçak ovalar, Sarı: Platolar, Kahverengi: Dağlar
Kendimizi Değerlendirelim:
- Dağ ile plato arasındaki fark nedir?
- Fiziki haritada koyu kahverengi neyi ifade eder?
- Delta ovası nasıl oluşur?
