5. SINIF SOSYAL BİLGİLER – AFETLER VE ÇEVRE SORUNLARI KONU ANLATIMI

DOĞAL AFETLER

Doğada kendiliğinden oluşan, can ve mal kaybına yol açan büyük olaylara doğal afet denir.

  1. Deprem
  • Tanım: Yer kabuğundaki ani kırılmalar veya volkanik hareketlerle oluşan sarsıntılardır.
  • Nedenleri: Fay hatlarındaki hareketler.
  • Özellikler:
    • Türkiye, deprem kuşağında yer alır.
    • Sismoloji: Depremleri inceleyen bilim dalı.
    • Sismograf: Depremin şiddetini ölçen alet.
    • Richter ölçeği: Depremin büyüklüğünü belirler.
  • Korunma Yolları:
    • Sağlam zeminlere dayanıklı binalar yapılmalı.
    • Çok katlı binalardan kaçınılmalı.
  1. Heyelan (Toprak Kayması)
  • Tanım: Yağış ve eğim nedeniyle toprağın kaymasıdır.
  • En Çok Görüldüğü Yer: Karadeniz Bölgesi.
  • Önlemler:
    • Ağaçlandırma yapılmalı.
    • Eğimli yerlere teraslama uygulanmalı.
  1. Sel
  • Tanım: Şiddetli yağışlar sonucu suyun taşmasıdır.
  • Nedenleri: Dere yataklarına yerleşim, çarpık kentleşme.
  • Önlemler:
    • Baraj ve bentler yapılmalı.
    • Dere yatakları temiz tutulmalı.
  1. Çığ
  • Tanım: Dağlardaki kar kütlelerinin yuvarlanmasıdır.
  • En Çok Görüldüğü Yer: Doğu Anadolu Bölgesi.
  1. Erozyon
  • Tanım: Rüzgar ve yağmurla toprağın taşınmasıdır.
  • En Çok Görüldüğü Yerler: İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu.
  • Önlemler:
    • Ağaçlandırma yapılmalı.
    • Tarlalar eğime dik sürülmeli.
  1. Orman Yangınları
  • Nedenleri: İnsan ihmali (piknik ateşi, sigara).
  • En Çok Görüldüğü Yerler: Akdeniz ve Ege Bölgesi.

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

ÇEVRE SORUNLARI

İnsanların doğaya verdiği zararlar sonucu ortaya çıkar.

  1. Hava Kirliliği
  • Nedenleri: Fabrika dumanları, egzoz gazları.
  • Sonuçları: Küresel ısınma, solunum hastalıkları.
  1. Su Kirliliği
  • Nedenleri: Sanayi atıkları, tarım ilaçları.
  1. Toprak Kirliliği
  • Nedenleri: Kimyasal atıklar, erozyon.
  1. Gürültü Kirliliği
  • Nedenleri: Trafik, yüksek sesli müzik.
  1. Küresel Isınma
  • Tanım: Sera gazları nedeniyle dünyanın ısınması.
  • Sonuçları: Buzullar erir, iklim değişir.

 

ÖNLEMLER

  • Geri dönüşüm yapılmalı.
  • Yenilenebilir enerji (güneş, rüzgar) kullanılmalı.
  • Doğal kaynaklar bilinçli tüketilmeli.

Özet: Doğal afetler ve çevre sorunları, hem doğal hem de insan kaynaklıdır. Bilinçli davranarak zararları azaltabiliriz.

Kendini Test Et!

  1. Depremin şiddeti hangi aletle ölçülür?
  2. Erozyonu önlemek için ne yapmalıyız?
  3. Küresel ısınmanın sebebi nedir?

Unutma! Doğaya saygı, geleceğe yatırımdır!