Fen bilimleri dersi bu ünitesinde evsel atıklarda geri dönüştürülebilen ve dönüştürülemeyen maddelerin ayırt edilmesi, kaynakların etkili kullanımı ile geri dönüşümün önemi konusunda çıkarım yapılması amaçlanmaktadır. Ayrıca öğrencilerin yakın çevrelerinde atık yönetimine özen göstermeleri amaçlanmaktadır.
Türkiye Fen Liseleri Taban Puanları için sayfamızı takip ediniz.
Fen Bilimleri Dersi 5. Sınıf
7. ÜNİTE: SÜRDÜRÜLEBİLİR YAŞAM VE GERİ DÖNÜŞÜM
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları
FB.5.7.1.1
Geri dönüşüm sembolü tanıtılır (OB4). Öğrencilere besin artıkları, kullanılmış plastik, cam kaplar, kumaş parçaları, kâğıt vb. farklı nitelikteki evsel atıkları içeren çalışma kâğıdı verilir. Merak ettiği soruları sorarak incelemeleri sağlanır (E3.8).
Evsel atıkların yeniden kullanımına girilmeden öğrencilerin evsel atıkların niteliklerini tanımlamaları istenir. Bu aşamada öğrencilerin gruplara ayrılıp atıkları inceleme konusunda etkileşim kurmaları sağlanır (SDB2.1, SDB2.2).
Atıkları özelliklerini inceleyerek benzer özelliklerine göre ayrıştırmaları sağlanır. Çalışma kâğıdındaki örneklerin geri dönüşebilen ve dönüşemeyen olarak gruplandırılması istenir. Günlük yaşamdan atık örnekleri de verilerek öğrencilerden bu atıkları etiketlemeleri beklenir. Bu süreçte bilimsel bakış açısıyla oluşturdukları görüşlerini saygı çerçevesinde ifade etmeleri istenir (D14.1, D3.3).
Evsel atıklarda katı atıklardan bahsedilir. Geri gönüşüm kutularıyla metal, cam, plastik ve kâğıt atıkların ayrıştırılması gerektiği vurgulanır. Atık pil kutuları tanıtılarak pillerin geri dönüşüm sürecine dahil edilmesinin önemi vurgulanır. Ayrıca atık yağ toplama kumbaralarına değinilir. Evsel atık ayrıştırmanın gelişmiş uygulamalarından örnekler verilerek atık ayrıştırma konusunda sosyal sorumlulukla hareket etmemiz gerektiği vurgulanır. Ülkemiz kültüründe temizliğin ve elindekilerin değerini bilmenin oldukça önemli olduğu dile getirilir (OB5).
Değerlendirmede dijital ortamda ya da basılı kaynaklarda eşleştirme testi, kısa cevaplı testler vb. araçlar kullanılabilir.
FB.5.7.1.2
Geri dönüşümün ülke kaynaklarına etkisi açık uçlu sorularla sorgulanır. Öğrencilerden kaynakların etkili kullanımı ve geri dönüşüm konularına ilişkin nitelikleri tanımlamaları istenir (D5.2).
Geri dönüşüm kavramına ilişkin örnek olay yönteminden faydalanılarak resmî güncel veriler sınıf ortamına taşınabilir. Öğrencilerden geri dönüştürülebilen bir maddeyi araştırıp sunmalarını içeren performans görevi verilir. Güvenilir kaynaklardan topladıkları verileri kaydetmeleri istenir (KB2.6, OB7).
Araştırma sürecinde özverili davranarak görevi zamanında yerine getirmeleri beklenir (D16.3). Ulaştıkları verilerle geri dönüşüm sürecini değerlendirmeleri sağlanır (KB.3.1).
Geri dönüşümün ülke kaynaklarına etkisi konusunda kişisel davranışlarının etkisini dikkate alarak öğrenciler uygun olmayan davranışlarını değiştirmeye yönlendirilir (SDB3.3). Geri dönüşüm konusunda vatandaş ve kamu kurum ve kuruluşları olarak bilinçli davranılmasının bir görev olduğu vurgulanmalıdır (OB6).
Değerlendirme sonuçlarını rapor, poster, dijital sunu vb. yöntemlerle sunmaları istenebilir. Sunum sırasında öğrencilerin empati kurmaları, arkadaşlarına karşı nezaketli davranmaları beklenir (SDB2.1, D14.1). Bu süreç analitik dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Biçimlendirici değerlendirmede yapılandırılmış grid, açık uçlu sorular vb. araçlar kullanılabilir.
FB.5.7.1.3
Öğrencilere atık yönetimi uygulamaları ile ilgili açık uçlu sorular yöneltilebilir. Atık yönetimi uygulamaları ve sıfır atık hiyerarşisi tanıtılır. İlk aşamanın atık oluşumunun önlenmesi olduğu vurgulanır. Geri kazanım, ileri dönüşüm ve yeniden kullanım kavramı açıklanarak geri dönüşümle farkları belirtilir. Yeniden kullanımın hayatın birçok farklı alanının yanında sanatta da yer bulduğu ve atıklardan eserler üretildiği ifade edilerek atıktan sanata dönüşümü incelemeleri ve bu konuda farkındalık kazanmaları sağlanır (OB9, D7.3).
Öğrencilerin kendi atık yönetim uygulamalarını gözden geçirmeleri sağlanır (D19.1, SDB1.1). Öğrencilerin atık yönetimi uygulamalarına yönelik neler yapabileceğine dair çıkarımda bulunmaları beklenir. Bunun için ayrılıp birleşme, vızıltı grupları vb. teknikler ile grup tartışması yaptırılır (KB.2.18, SDB2.1, SDB2.2). Öğrencilerin ulaştıkları çıkarımları değerlendirmeleri sağlanır (KB.3.1). Bu aşamada öğrencilerin empati kurmaları sağlanır (D14.1).
Atık yönetiminin çevresel temizliğin yanında sürdürülebilirliğin parçası olduğu ve sürdürülebilirlik açısından önemli olduğunu fark etmeleri sağlanır (D18, OB8).
Sürece ilişkin değerlendirme için öz/akran değerlendirme formları kullanılabilir. Bu süreçte öğrencilerin açık fikirlilikle kendi davranışlarına ilişkin değerlendirme yapmaları, uygun yöntemleri kullanmaları ve tasarruflu davranma konusunda sorumluluk almaları sağlanır (SDB1.2, SDB1.1, D16.2, D17.2, E2.2, E3.5).
Tartışma sırasında Türkçe dersinden faydalanılabilir. Değerlendirmek için çalışma kâğıtları kullanılabilir.
ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ
1. Bölüm Evsel Atıklar ve Geri Dönüşüm
FB.5.7.1.1. Evsel atıklarda geri dönüştürülebilen ve dönüştürülmeyen maddeleri sınıflandırabilme
a) Evsel atıkların niteliklerini tanımlar.
b) Evsel atıkları geri dönüştürülebilen ve dönüştürülmeyen olarak ayrıştırır.
c) Evsel atıkları geri dönüştürülebilen ve dönüştürülemeyen olarak gruplandırır. ç) Evsel atıkları geri dönüştürülebilen ve dönüştürülemeyen olarak etiketler.
FB.5.7.1.2. Kaynakların etkili kullanımı konusunda geri dönüşümün önemli olduğuna yönelik bilimsel çıkarımda bulunabilme
a) Kaynakların etkili kullanımı ve geri dönüşüme ait nitelikleri tanımlar.
b) Kaynakların etkili kullanımı konusunda geri dönüşümün önemine ilişkin topladığı verileri kaydeder.
c) Kaynakların etkili kullanımı konusunda geri dönüşümün önemine ilişkin verileri değerlendirir.
FB.5.7.1.3. Yakın çevresinde atık yönetiminin uygulanabilirliğine ilişkin deneyimlerini yansıtabilme
a) Yakın çevresinde atık yönetimine ilişkin deneyimlerini gözden geçirir.
b) Yakın çevresinde atık yönetimine ilişkin deneyimlerine dayalı çıkarım yapar.
c) Yakın çevresinde atık yönetimine ilişkin ulaşılan çıkarımları değerlendirir.
FARKLILAŞTIRMA
Zenginleştirme 30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü kapsamında Türkiye’nin bu günün belirlenmesindeki rolü ve gelecek vizyonu ile ilgili araştırma ödevi verilebilir.
Evsel atıklardan yeşil dönüşüm bağlamında kompost yapımı planlanabilir. Bu çerçevede 5R (azalma-yeniden kullanım-geri dönüşüm-geri kazanım-uzaklaştırma) yaklaşımı kullanılabilir.
Öğrencilerin dijital ortamda atık ayrıştırma yapılabilen bir eşleştirme oyunu tasarlamaları sağlanabilir.
Atık ayrıştırma konusunda öğrencilerin okullarında sosyal sorumluluk projesi tasarlayarak uygulamaları istenebilir.
Millî Eğitim Bakanlığı: https://meb.gov.tr
