TAM GÖLGE NEDİR?
Işık, opak (saydam olmayan) maddelerden geçemez. Işığın ulaşamadığı bölgelerde oluşan karanlık alana gölge denir.
Gölge Nasıl Oluşur?
- Güneş, lamba, el feneri gibi ışık kaynakları etrafı aydınlatır.
- Işık, opak bir cisimle karşılaştığında arkasına geçemez ve cisim ışık almadığı için gölge oluşur.
- Gölgenin şekli, cismin şekline benzer.
- Tam gölge, ışığın hiç ulaşamadığı bölgelerde oluşur.
Örnek: Öğle vakti Güneş’in oluşturduğu gölge tam gölgedir.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Gölgenin Büyüklüğünü Ne Belirler?
- Işık kaynağı cisimden uzaklaşırsa → Gölge küçülür.
- Işık kaynağı cisme yaklaşırsa → Gölge büyür.
- Cisim ekrana yaklaşırsa → Gölge küçülür.
- Cisim ekrandan uzaklaşırsa → Gölge büyür.
Not: Büyük cisimlerin büyük, küçük cisimlerin küçük gölgesi oluşur.
GÖLGE NASIL ÇİZİLİR?
- Işık kaynağından çıkan ışınları, cismin uç noktalarına çizgiyle birleştirip ekrana kadar uzatın.
- Ekran üzerinde oluşan noktaları birleştirin.
- Bu alanı siyaha boyayarak gölgeyi belirginleştirin.
YARI GÖLGE NEDİR?
- Birden fazla ışık kaynağı varsa, bir kaynaktan ışık alıp diğerinden almayan bölgelerde yarı gölge oluşur.
Örnek: Gece futbol maçlarında oyuncuların birden fazla gölgesi görülür.
GÖLGE OLUŞUMUNUN KULLANIM ALANLARI
- Gölge Oyunları (Karagöz-Hacivat)
- Kültürel mirasımızdır, perde arkasında ışık ve gölge ile oynatılır.
- El İle Hayvan Figürleri
- Işık kaynağına ellerimizi tutarak kuş, tavşan gibi şekiller yapabiliriz.
- Sanat Eserleri
- Işık-gölge oyunlarıyla resim, heykel ve tiyatro sahneleri hazırlanır.
GÖLGEDEN ZAMAN TAHMİNİ
- Sabah: Güneş doğduğunda gölge batıdadır ve uzundur.
- Öğle: Gölge kısadır, yönü kuzeydedir.
- Akşam: Güneş batarken gölge doğudadır ve uzar.
ÖZET TABLO
| Konu | Açıklama |
| Tam Gölge | Işığın ulaşamadığı tam karanlık bölge. |
| Gölge Büyüklüğü | Işık kaynağı uzaklaştıkça gölge küçülür, yaklaştıkça büyür. |
| Yarı Gölge | Birden fazla ışık kaynağında oluşan kısmen aydınlık bölge. |
| Kullanım Alanları | Gölge oyunları, sanat, zaman tahmini. |
Deney Önerisi:
- Bir el feneri ve lego parçası kullanarak gölge deneyi yapın. Işık kaynağını yaklaştırıp uzaklaştırarak gölgenin nasıl değiştiğini gözlemleyin!
Bilgi: Gölge oluşumu, ışığın doğrusal yayıldığını kanıtlar.
