5. SINIF ISI VE SICAKLIK KONU ANLATIMI (Özet ve Öğrenci Dostu Anlatım)

A) ISI NEDİR?

• Tanım: Sıcak maddeden soğuk maddeye aktarılan enerjidir.
• Özellikleri:
  • Bir enerji türüdür.
  • Doğrudan ölçülemez, kalorimetre kabı ile ölçülür.
  • Birimleri: kalori (cal) ve Joule (J).
  • Örnek: Buz elimizden ısı alır, biz üşürüz.

 Not: Isı kaynakları (Güneş, ateş, kalorifer) bize ısı enerjisi sağlar.

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

B) SICAKLIK NEDİR?

• Tanım: Bir maddenin ortalama ısı enerjisinin göstergesidir.
• Özellikleri:
  • Termometre ile ölçülür.
  • Birimi: °C (santigrat derece).
  • Isı alan maddenin sıcaklığı artar, verenin azalır.
  • Örnek: Ateşi 38°C olan çocuğa buz torbası konunca, buz çocuktan ısı alır ve sıcaklık düşer.

 Dikkat!

• Isı HER ZAMAN sıcak maddeden soğuğa akar.
• Sıcaklıklar eşitse ısı alışverişi olmaz.

C) ISI VE SICAKLIK FARKI

Önemli:

• Hal değişiminde (buzun erimesi gibi) madde ısı alır ama sıcaklığı değişmez.

D) DENEYLERLE ISI-SICAKLIK İLİŞKİSİ

• Aynı ısıtıcıyla ısıtılan 50 gram su, 100 gram sudan daha çok ısınır.
  • Sebep: Az miktardaki madde daha hızlı sıcaklık artışı gösterir.
  • Örnek: Çaydanlıkta az su kaynaması daha hızlıdır.

E) GÜNLÜK HAYAT ÖRNEKLERİ

1. Havanın sıcaklığını termometreyle ölçeriz, ısısını ölçmeyiz.
2. Mum eli yakar ama odayı ısıtmaz (az ısı verir).
3. Kalorifer peteği odayı ısıtır (çok ısı verir).

 Sonuç: Isı ve sıcaklık aynı şey değildir!

KISA BİLGİLER

• 1 cal ≈ 4 J
• Yakıtlar (odun, doğalgaz, benzin) yanarak ısı verir.
• Tüm enerjilerin kaynağı Güneş‘tir.

 Kendini Test Et:

1. Isı birimi nedir?
2. Sıcaklık termometrede neden °C ile ölçülür?
3. Buzlu suya atılan metal kaşık neden soğur?

 Cevap Anahtarı:

1. cal veya J 2) Sıcaklık birimi olduğu için 3) Isı metalden buza aktarılır.

 Öğrenme Tavsiyesi:

• Evde termometreyle suyun sıcaklık değişimini gözlemle!
• “Isı alışverişi” olaylarını günlük hayatta keşfet (örneğin, sıcak çayın soğuması).