Maddeler çeşitli olaylar sonucunda değişime uğrar. Bu değişimler fiziksel ve kimyasal olmak üzere ikiye ayrılır. Şimdi bu değişimleri örneklerle inceleyelim.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- FİZİKSEL DEĞİŞİM
Maddenin dış görünüşünde (şekil, renk, boyut vb.) değişiklik olur, ancak kimliği (iç yapısı) değişmez.
Özellikleri:
– Madde aynı kalır, sadece görünümü değişir.
– Genellikle geri dönüşümlüdür (eski haline getirilebilir).
Örnekler:
| Fiziksel Değişim Türü | Örnek |
| Hal Değişimi | Buzun erimesi, suyun buharlaşması |
| Çözünme | Şekerin suda çözünmesi |
| Ufalanma | Peynirin rendelenmesi, buğdayın öğütülmesi |
| Yırtılma | Kağıdın yırtılması |
| Kırılma | Camın kırılması |
| Karışımlar | Kum ve çakılın karışması |
| Genleşme-Büzülme | Sıcak suda termometrenin genleşmesi |
| Fiziksel Sindirim | Besinlerin dişlerle parçalanması |
- KİMYASAL DEĞİŞİM
Maddenin iç yapısı (kimliği) değişir ve yeni maddeler oluşur.
Özellikleri:
✔ Maddenin kimliği tamamen değişir.
✔ Geri dönüşümü genellikle mümkün değildir.
✔ Renk değişimi, gaz çıkışı, ısı/ışık yayılması gibi belirtiler gözlenir.
Örnekler:
| Kimyasal Değişim Türü | Örnek |
| Yanma | Kağıdın yanması, odunun kül olması |
| Çürüme | Meyvenin çürümesi |
| Paslanma | Demirin paslanması |
| Pişirme | Yumurtanın katılaşması |
| Mayalanma | Yoğurt yapımı, ekmek hamurunun kabarması |
| Küflenme | Ekmekte küf oluşması |
| Kimyasal Sindirim | Besinlerin enzimlerle parçalanması |
| Solunum | Oksijenin vücutta kullanılması |
| Fotosentez | Bitkilerin besin üretmesi |
Fiziksel ve Kimyasal Değişim Nasıl Ayırt Edilir?
“Madde eski haline dönebiliyor mu?”
- Evet → Fiziksel değişim (Örn: Buz erir, su donarak tekrar buz olur).
- Hayır → Kimyasal değişim (Örn: Yanan kağıt tekrar kağıt olmaz).
“Yeni bir madde oluştu mu?”
- Evet → Kimyasal değişim (Örn: Paslanan demir artık demir değildir, pas oluşmuştur).
Özet Tablo
| Özellik | Fiziksel Değişim | Kimyasal Değişim |
| Maddenin Kimliği | Değişmez | Değişir |
| Geri Dönüşüm | Mümkün | Genellikle mümkün değil |
| Gözlenen Olaylar | Şekil, boyut değişimi | Renk değişimi, gaz çıkışı, ısı/ışık |
ÖNEMLİ NOT:
- Fiziksel değişimde madde aynıdır, sadece görünümü değişir.
- Kimyasal değişimde madde başka bir maddeye dönüşür.
Örnek Soru:
“Demirin paslanması fiziksel mi, kimyasal mıdır?”
Cevap: Kimyasal değişim, çünkü demir pas (oksit) haline gelir ve eski haline dönemez.
Konuyu pekiştirmek için:
- Evdeki değişimleri gözlemleyin (ekmeğin küflenmesi, buzun erimesi gibi).
- Her örneği fiziksel/kimyasal olarak sınıflandırmaya çalışın.
