Mevsimlerin Oluşumu
Mevsimlerin oluşmasının iki temel sebebi vardır:
- Dünya’nın Güneş etrafında dolanması (Yıllık hareket).
- Dünya’nın dönme ekseninin eğik olması. Bu eğiklik yaklaşık 23° 27′ (yaklaşık 23.5°)dir.
Önemli Not: Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığının mevsimler üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Bu durumun en güzel kanıtı şudur: Dünya, Güneş’e en yakın olduğu 3 Ocak’ta Kuzey Yarım Küre’de kış yaşanırken, en uzak olduğu 4 Temmuz’da ise yaz yaşanır.
Dünya, eksen eğikliği nedeniyle Güneş etrafında dolanırken farklı yarım küreler farklı zamanlarda daha fazla ışık alır. Fazla ışık alan yarım küre yazı, daha az ışık alan yarım küre ise kışı yaşar. Bu yüzden Kuzey Yarım Küre’de yaz yaşanırken, aynı anda Güney Yarım Küre’de kış yaşanır.
Gün Dönümleri ve Ekinokslar
Bu tarihler, Güneş’in ışınlarının Dünya’ya en dik veya en yatay geldiği anları gösterir ve mevsim geçişlerini belirler.
21 Haziran Gün Dönümü
- Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi başlar.
- Güney Yarım Küre’de kış mevsimi başlar.
- Kuzey Yarım Küre’de en uzun gündüz, Güney Yarım Küre’de ise en uzun gece yaşanır.
- Güneş ışınları, Yengeç Dönencesi’ne dik açıyla gelir.
21 Aralık Gün Dönümü
- Kuzey Yarım Küre’de kış mevsimi başlar.
- Güney Yarım Küre’de yaz mevsimi başlar.
- Kuzey Yarım Küre’de en uzun gece, Güney Yarım Küre’de ise en uzun gündüz yaşanır.
- Güneş ışınları, Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla gelir.
21 Mart Ekinoks
- Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar, Güney Yarım Küre’de sonbahar başlar.
- Gece ve gündüz süreleri tüm Dünya’da eşittir (12 saat gece, 12 saat gündüz).
- Güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla gelir.
- Eksen eğikliğinin etkisi ortadan kalkar.
23 Eylül Ekinoks
- Kuzey Yarım Küre’de sonbahar, Güney Yarım Küre’de ilkbahar başlar.
- Gece ve gündüz süreleri tüm Dünya’da eşittir (12 saat gece, 12 saat gündüz).
- Güneş ışınları Ekvator’a dik açıyla gelir.
- Eksen eğikliğinin etkisi ortadan kalkar.
Birim Yüzeye Düşen Enerji ve Mevsimler
- Güneş ışınları bir yüzeye ne kadar dik düşerse, o yüzeydeki enerji yoğunluğu o kadar artar. Bu da yaz mevsimini getirir.
- Işınlar ne kadar eğik gelirse, yüzeydeki enerji yoğunluğu o kadar azalır. Bu da kış mevsimini getirir.
- Ekvator’a dik gelen ışınlar, birim yüzeye düşen enerjiyi artırır.
- Kutuplara eğik gelen ışınlar, birim yüzeye düşen enerjiyi azaltır.
Eksen Eğikliğinin Etkileri
Eğer Dünya’nın ekseni eğik olmasaydı:
- Mevsimler oluşmazdı ve yıl boyunca sadece bir mevsim yaşanırdı.
- Gece ve gündüz süreleri her yerde 12 saat olurdu.
- Güneş ışınları her zaman sadece Ekvator’a dik gelirdi.
Bu bilgiler ışığında, Dünya’nın dinamik yapısının mevsimleri nasıl şekillendirdiğini daha iyi anlayabiliriz. Bu konuda başka bir soru veya merak ettiğiniz bir nokta var mı?
