İsimler, varlıkları, kavramları ve olayları karşılayan sözcüklerdir. Varlıklara verilişlerine göre isimler, özel isim ve cins (tür) ismi olmak üzere ikiye ayrılır. Bu konu anlatımında, 4. sınıf seviyesine uygun bir şekilde varlıklara verilişlerine göre isimleri öğreneceğiz.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler
- Özel İsimler
Dünyada tek olan, eşi benzeri bulunmayan varlıklara verilen isimlerdir. Özel isimler, belirli bir kişiyi, yeri, kurumu veya varlığı ifade eder. Özel isimlerin baş harfleri her zaman büyük yazılır.
Özel İsim Çeşitleri ve Örnekler:
- Kişi Adları:
- Ali, Ayşe, Mehmet, Zeynep, Mustafa Kemal Atatürk
- Hayvanlara Verilen Özel Adlar:
- Karabaş (köpek), Minnoş (kedi), Pamuk (tavşan)
- Coğrafi Adlar (Ülke, Şehir, Nehir, Dağ vb.):
- Türkiye, İstanbul, Kızılırmak, Ağrı Dağı
- Kurum ve Kuruluş Adları:
- Milli Eğitim Bakanlığı, Türk Hava Yolları
- Kitap, Dergi, Gazete Adları:
- Küçük Prens, Hürriyet Gazetesi
- Milliyet ve Dil Adları:
- Türk, İngiliz, Fransızca
Örnek Cümleler:
Ayşe, bugün okula erken geldi.
İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehridir.
Köpeğimizin adı Fındık.
- Cins (Tür) İsimleri
Aynı türden olan varlıkları karşılayan isimlerdir. Cins isimleri, benzer özellikteki tüm varlıklar için kullanılır. Baş harfleri küçük yazılır (cümle başı hariç).
Cins İsmi Çeşitleri ve Örnekler:
- Canlı Varlıklar:
- kuş, balık, çiçek, ağaç
- Cansız Varlıklar:
- masa, sandalye, telefon, kitap
- Kavramlar:
- sevgi, özgürlük, mutluluk
- Meslek Adları:
- öğretmen, doktor, mühendis
Örnek Cümleler:
Bahçede bir kedi gördüm.
Annem bana yeni bir kalem aldı.
Arkadaşlık çok değerlidir.
Özel İsim ve Cins İsmi Nasıl Ayırt Edilir?
Bir ismin özel isim mi yoksa cins ismi mi olduğunu anlamak için şu soruyu sorabiliriz:
🔹 “Bu isim, yalnızca bir tek varlığa mı ait, yoksa aynı türdeki her şey için kullanılabilir mi?”
- Eğer yalnızca bir varlığa özgüyse → Özel isim,
- Eğer aynı türdeki her şey için geçerliyse → Cins ismidir.
Örnek:
- “Ankara” → Sadece bir şehre ait → Özel isim
- “şehir” → Tüm şehirler için kullanılır → Cins ismi
Konuyu Pekiştirmek İçin Alıştırmalar
- Aşağıdaki kelimeleri özel isim ve cins ismi olarak ayırın:
Türkiye – köpek – Aslı – nehir – kitap – Nilüfer (kedi adı) - Verilen özel isimlerle cümle kurun:
“Ankara” – “Tarık” – “Amazon Ormanları”
Sonuç
Varlıklara verilişlerine göre isimler, özel isimler ve cins isimleri olarak ikiye ayrılır. Özel isimler, tek bir varlığı belirtir ve baş harfleri büyük yazılır. Cins isimleri ise aynı türden varlıkları ifade eder. Bu konuyu iyi öğrenmek için bol bol örnek incelemeli ve alıştırmalar yapmalısınız.
Unutmayın: İsimlerin doğru kullanımı, Türkçeyi düzgün konuşmak ve yazmak için çok önemlidir!