Yüklem Nedir?
Bir cümlede anlatılan iş, oluş, hareket, durum veya yargıyı bildiren temel öğeye yüklem denir. Yüklem olmadan cümle kurulamaz, çünkü yüklem cümlenin anlamını tamamlar.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Yüklemin Özellikleri:
✔ Cümlenin en önemli öğesidir.
✔ Genellikle cümlenin sonunda bulunur.
✔ Tek başına cümle oluşturabilir.
✔ Fiil veya isim kökenli olabilir.
Yüklem Çeşitleri
Yüklemler ikiye ayrılır:
- Fiil (Eylem) Yüklem
Bir iş, hareket veya oluş bildirir.
Örnekler:
- “Ahmet topu attı.” (attı → fiil yüklem)
- “Kuşlar uçuyor.” (uçuyor → fiil yüklem)
- “Ödevimi yaptım.” (yaptım → fiil yüklem)
- İsim (Ad) Yüklem
Bir durum, nitelik veya varlık bildirir. “-dır, -dir, -tır, -tir” eklerini alabilir, ancak bazen bu ekler düşebilir.
Örnekler:
- “Bu kitap çok güzel(dir).” (güzel → isim yüklem)
- “En sevdiğim mevsim yaz(dır).” (yaz → isim yüklem)
- “O benim en iyi arkadaşım.” (arkadaşım → isim yüklem)
Yüklemin Cümledeki Yeri
Yüklemin cümle içindeki yerine göre cümleler ikiye ayrılır:
- Kurallı (Düz) Cümle
Yüklem cümlenin sonunda bulunur.
Örnekler:
- “Ayşe okula gitti.” (gitti → yüklem)
- “Babam yemek yaptı.” (yaptı → yüklem)
- Devrik Cümle
Yüklem cümlenin başında veya ortasında bulunur.
Örnekler:
- “Gitti Ayşe okula.” (gitti → yüklem)
- “Yaptı babam yemeği.” (yaptı → yüklem)
Yüklem Bulma Yöntemi
Bir cümlede yüklemi bulmak için şu sorular sorulabilir:
- “Bu cümlede ne anlatılıyor?”
- “Ne oldu? Ne yapıldı?”
- “Kim yaptı? Ne yaptı?”
Örnek:
“Öğrenciler bahçede top oynuyor.”
- Soru: “Ne yapıyorlar?” → “Oynuyor” (yüklem)
Yüklemsiz Cümle Olur mu?
❌ Yüklemsiz cümle olmaz!
✔ “Geldi.” (Tek kelimelik cümle, yüklem: “geldi”)
✔ “Yağmur.” (Eksiltili cümle, yüklem: “yağıyor” anlamında)
Alıştırmalar
Aşağıdaki cümlelerde yüklemleri bulun:
- “Kediler ağacın altında uyuyor.” → (uyuyor)
- “Bu film çok heyecanlıydı.” → (heyecanlıydı)
- “Yarın pikniğe gideceğiz.” → (gideceğiz)
- “Kuşlar şarkı söylüyor.” → (söylüyor)
- “Annem pastayı çok güzel süslemiş.” → (süslemiş)
Özet Tablo
| Özellik | Açıklama | Örnek |
| Yüklem Nedir? | Cümlenin anlamını tamamlayan temel öğe | “Koştu” |
| Fiil Yüklem | Hareket bildirir | “Yazdı”, “Okuyor” |
| İsim Yüklem | Durum veya nitelik bildirir | “Güzel(dir)”, “Öğrenci(ydi)” |
| Kurallı Cümle | Yüklem sonda | “Kitap okudum.” |
| Devrik Cümle | Yüklem başta/ortada | “Okudum kitabı.” |
Sonuç
Yüklem, cümlenin olmazsa olmazıdır. Fiil veya isim kökenli olabilir. Kurallı cümlelerde sonda, devrik cümlelerde başta veya ortada bulunur. Yüklemi doğru tespit etmek, cümle çözümlemesinde en önemli adımdır!
Pratik İpucu:
- “Ne yapıyor?” veya “Ne oluyor?” diye sorarak yüklemi bulabilirsiniz.
- “Güzel bir gündü.” → “Ne oldu?” → “gündü” (yüklem)
Bol bol örnek yaparak bu konuyu pekiştirebilirsiniz!