- Mezhep Nedir?
- Sözlük Anlamı: Yol, yöntem, ekol.
- Terim Anlamı: Din âlimlerinin (müctehidlerin), İslam’ın inanç, ibadet ve yaşamla ilgili konularını yorumlama biçimleridir.
- Çıkış Sebebi:
- Peygamberimizin vefatından sonra İslam coğrafyasının genişlemesi.
- Farklı kültürlerden insanların Müslüman olması.
- Yeni sorunlara Kur’an ve sünnet ışığında çözümler üretme ihtiyacı.
- İslam Düşüncesinde Yorum Çeşitleri
- İtikadî (İnançla İlgili) Mezhepler
- İtikad: İnanç demektir. İslam’ın temel inanç esaslarını konu alır.
- İnanç Esasları:
- Allah’a, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahirete, kadere iman.
- a) İtikadî Mezheplerin Ortaya Çıkışı:
- Fetihlerle İslam’ın yayılması ve farklı kültürlerle etkileşim.
- Eski Yunan felsefesinin Arapçaya çevrilmesiyle tartışmaların artması.
- Müctehidlerin, inanç konularını akıl ve vahiy ışığında açıklama çabası.
- b) Başlıca İtikadî Mezhepler:
| Mezhep | Kurucusu | Özellikler |
| Maturidîlik | Ebu Mansur Maturidî | Akla önem verir. Türkiye ve Orta Asya’da yaygın. |
| Eş’arîlik | Ebu’l-Hasan Eş’arî | Nakil (Kur’an ve sünnet) ağırlıklıdır. |
- Fıkhî (Amelî/Hukukî) Mezhepler
- Fıkıh: İbadetler ve günlük yaşamla ilgili hükümleri inceleyen ilim dalıdır.
Başlıca Fıkhî Mezhepler:
| Mezhep | Kurucusu | Öne Çıkan Özellikler | Yaygın Olduğu Bölgeler |
| Hanefîlik | İmam-ı Azam Ebu Hanife | Akıl ve toplum yararını gözetir. | Türkiye, Balkanlar, Hindistan |
| Malikîlik | Malik bin Enes | Medine halkının uygulamalarını temel alır. | Kuzey Afrika (Mısır, Fas) |
| Şafiîlik | İmam Şafii | Kıyas ve icmaya önem verir. | Doğu-Güneydoğu Anadolu, Ortadoğu |
| Hanbelîlik | Ahmed bin Hanbel | Hadisleri merkeze alır. | Suudi Arabistan |
Not: Bu mezhepler arasında temel inanç farkı yoktur; ibadet ve hukuk uygulamalarında detay farklılıkları vardır.
- Önemli Kavramlar
- İctihad: Müctehidlerin Kur’an ve sünnetten hüküm çıkarması.
- Kıyas: Benzer olayları karşılaştırarak çözüm üretme.
- İcma: Âlimlerin bir konuda ortak görüş bildirmesi.
- Özet Tablo
| Yorum Türü | Konusu | Örnekler |
| İtikadî | İnanç esasları | Maturidîlik, Eş’arîlik |
| Fıkhî | İbadet ve hukuk | Hanefîlik, Şafiîlik, Malikîlik |
Not:
- Mezhepler, İslam’ın evrensel mesajını farklı kültürlere uyarlamak için ortaya çıkmıştır.
- Hiçbir mezhep, diğerinden “üstün” değildir; hepsi ehli sünnet çizgisindedir.
Soru-Cevap:
Soru: “Mezhepler neden ortaya çıkmıştır?”
Cevap: Coğrafi genişleme, kültürel çeşitlilik ve yeni sorunlara çözüm bulma ihtiyacı nedeniyle.
Soru: “Hanefîlik ile Şafiîlik arasındaki fark nedir?”
Cevap: Hanefîlik akıl ve toplum yararını öne alırken, Şafiîlik hadis ve kıyasa daha fazla ağırlık verir.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Ödev: Yaşadığınız bölgede yaygın olan mezhebi araştırıp özelliklerini yazınız.
Bu anlatım, sınavlara hazırlık ve ders tekrarı için uygundur.
