Tam gölge, ışık kaynağından çıkan ışınların opak bir cisme çarptıktan sonra, o cismin arkasında, ışığın hiç ulaşamadığı bir bölgedir.
Işık, bir yüzeye çarptığında, yüzeyden geri dönmesine yansıma denir. Yansıma, ışığın yayılması ile ilgili önemli bir olaydır. Işığın yansıması, günlük hayatımızda birçok alanda karşımıza çıkar. Örneğin, aynalarda görüntü oluşumu, ışık kaynaklarının yaydığı ışığın bize ulaşması ve camdan içeri girerken gözümüze çarpan ışığın yansıması gibi olaylar, ışığın yansıması ile gerçekleşir.
LGS Puan Hesaplama aracı için linki tıklayınız.
Işığın yansıması, yüzeyin pürüzlülüğüne göre iki şekilde gerçekleşir:
- Düzgün yansıma: Pürüzsüz yüzeylerde meydana gelir. Gelen ışın, yüzeye çarptıktan sonra, gelen ışın ile aynı açıda yansır. Düzgün yansıma sonucunda, görüntü net oluşur.
- Dağınık yansıma: Pürüzlü yüzeylerde meydana gelir. Gelen ışın, yüzeye çarptıktan sonra, farklı yönlere yansır. Dağınık yansıma sonucunda, görüntü bulanık oluşur.
Tam Gölge Oluşumu
Işığın bir engelle karşılaşarak tamamen engellenmesine tam gölge denir. Tam gölge, ışığın kaynağından gelen ışınların, engel tarafından tamamen tutulması sonucu oluşur.
Tam Gölgenin Oluşması için Gerekli Koşullar
- Işık kaynağı, engel ve cismin aynı düzlemde olması gerekir.
- Engel, ışığın kaynağından gelen ışınları tamamen engellemelidir.
Tam Gölgenin Uygulama Alanları
- Lambalarda, projektörlerde ve fenerlerde, cisimlerin daha net görülmesini sağlamak için kullanılır.
- Sinemalarda, perde arkasındaki projektörlerden gelen ışığın, perdeye çarparak görüntü oluşmasını sağlamak için kullanılır.
- Güneş gözlüklerinde, güneş ışınlarının göze zarar vermesini önlemek için kullanılır.
Tam Gölge ile İlgili Günlük Hayattan Örnekler
- Odada bulunan lambanın ışığı, odanın duvarına çarparak yansır. Bu yansıyan ışık, odanın diğer tarafındaki cisimleri aydınlatır. Ancak, lamba ile cismin arasına bir perde koyarsak, perde, ışığın cisme ulaşmasını engeller. Bu durumda, perdenin arkasındaki cismin tam gölgesi oluşur.
- Güneş ışınları, bulutlardan geçerken, bulutlar tarafından tutularak cisimlerin gölgelenmesine neden olur.
- Ay, Güneş’in ışığını Dünya’ya yansıtır. Ancak, Ay’ın Dünya’nın önünden geçmesi durumunda, Ay, Güneş’in ışığını Dünya’ya yansıtmasını engeller. Bu durumda, Ay’ın gölgesi, Dünya’nın yüzeyinde oluşur. Bu olaya ay tutulması denir.
Tam Gölgenin Oluşumu Deneyleri
Tam gölgenin oluşumunu gözlemlemek için aşağıdaki deneyleri yapabilirsiniz:
Bir fener, bir karton ve bir duvar kullanın. Feneri kartonun arkasına yerleştirin ve duvara doğru yönlendirin. Karton, ışığı tamamen engellediği için duvarda tam gölge oluşur.
Bir lamba, bir masa ve bir kitap kullanın. Lambayı masanın üzerine yerleştirin ve kitabı lambanın önüne koyun. Kitap, ışığı tamamen engellediği için masanın üzerinde tam gölge oluşur.
Tam gölgenin özellikleri şunlardır:
- Tam gölgede hiçbir ışık bulunmaz. Bu nedenle, tam gölgede cisimleri göremeyiz.
- Tam gölgenin şekli, ışık kaynağının şekline ve opak cismin şekline bağlıdır.
- Tam gölge, ışık kaynağından uzaklaştıkça küçülür.
Sonuç
Tam gölge, ışığın bir engelle karşılaşarak tamamen engellenmesine verilen isimdir. Tam gölge, günlük hayatımızda birçok alanda karşımıza çıkar.
