- Madde Nedir?
Madde, uzayda yer kaplayan, kütlesi ve hacmi olan her şeydir. Maddeler atomlardan oluşur ve 5 duyu organımızla algılanabilir.
- Maddenin 4 Hali
Maddenin katı, sıvı, gaz ve plazma olmak üzere dört hali vardır.
A) Katılar
- Tanım: Belirli bir şekli ve hacmi olan, sıkıştırılamayan maddelerdir.
- Özellikleri:
- Tanecikler arası boşluk çok azdır.
- Tanecikler sadece titreşim hareketi yapar.
- Sıkıştırılamazlar.
- Kristal (örgülü) ve amorf (düzensiz) olarak ikiye ayrılır.
- Kristal Katılar: Düzenli yapıdadır (örneğin tuz, elmas).
- Amorf Katılar: Düzensiz yapıdadır (örneğin cam, plastik).
B) Sıvılar
- Tanım: Belirli bir hacmi olan, akışkan ve bulunduğu kabın şeklini alan maddelerdir.
- Özellikleri:
- Tanecikler titreşim ve öteleme hareketi yapar.
- Viskozite (akmaya karşı direnç) gösterir.
- Buharlaşma ve kaynama ile gaz hale geçebilir.
- Yüzey gerilimi vardır.
Viskozite Nedir?
- Sıvıların akmaya karşı gösterdiği dirençtir.
- Bal > Su (Balın viskozitesi daha yüksektir).
- Sıcaklık arttıkça viskozite azalır.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Buharlaşma ve Kaynama Farkı
|
Buharlaşma |
Kaynama |
| Her sıcaklıkta olur. | Belirli bir sıcaklıkta (kaynama noktasında) olur. |
| Sadece yüzeyde gerçekleşir. | Tüm sıvıda gerçekleşir. |
| Dış basınç azaldıkça artar. | Dış basınç azaldıkça kaynama noktası düşer. |
C) Gazlar
- Tanım: Belirli bir şekli ve hacmi olmayan, bulunduğu kabı tamamen dolduran maddelerdir.
- Özellikleri:
- Tanecikler arası boşluk çok fazladır.
- Titreşim, öteleme ve dönme hareketi yaparlar.
- Sıkıştırılabilirler.
- İdeal Gaz: Gerçekte yoktur, ancak düşük basınç ve yüksek sıcaklıkta ideale yaklaşır.
D) Plazma
- Tanım: Gaz halindeki maddenin yüksek enerjiyle iyonlaşması sonucu oluşan halidir.
- Özellikleri:
- Elektrik ve ısı iletkenliği çok yüksektir.
- Manyetik alandan etkilenir.
- Örnekler: Ateş, yıldızlar, floresan lambalar, şimşek.
- Maddenin Hallerinin Karşılaştırılması
| Özellik | Katı | Sıvı | Gaz | Plazma |
| Şekil | Belirli | Kabın şekli | Kabın şekli | Bulut şeklinde |
| Hacim | Belirli | Belirli | Belirsiz | Belirsiz |
| Sıkıştırılabilirlik | Yok | Çok az | Var | Var |
| Tanecik Hareketi | Titreşim | Titreşim + Öteleme | Titreşim + Öteleme + Dönme | Serbest iyon ve elektronlar |
| Örnekler | Tahta, demir | Su, alkol | Hava, oksijen | Ateş, yıldızlar |
Özet
- Katı: Düzenli yapı, belirli şekil ve hacim.
- Sıvı: Akışkan, kabın şeklini alır, viskozite ve yüzey gerilimi vardır.
- Gaz: Sıkıştırılabilir, yayılma özelliği fazla.
- Plazma: İyonize gaz, elektrik iletkeni, yüksek enerjili.
Bu konuyu iyi anlamak için hal değişimleri (erime, donma, buharlaşma, yoğunlaşma gibi) konusunu da çalışmayı unutmayın!
