İnsanlar doğadaki en etkili canlılardır. Bu yüzden çevremizi korumak çok önemlidir. Çevremizi koruyarak aslında tüm doğayı korumuş oluruz. Bu konuda bilinçlenmeli ve çevremizdeki insanları da bilinçlendirmeliyiz.
İnsan ve Çevre İlişkisi hakkında bilgi için linki tıklayınız.
Biyoçeşitlilik:
Bir bölgedeki canlı türlerinin ve sayılarının zenginliğine biyoçeşitlilik denir. Biyoçeşitliliği etkileyen faktörler şunlardır:
- Toprak yapısı
- Yeryüzü şekilleri
- İklim koşulları
- Canlıların birbiriyle etkileşimi
Biyoçeşitlilik neden önemlidir?
- Tüm ülkeler için zenginlik kaynağıdır.
- Doğal yaşamın devamlılığını sağlar.
- Doğadaki dengeyi korur.
- İnsanların ihtiyaç duyduğu canlı kaynaklarını barındırır.
- Ekonomi, sağlık, mobilyacılık, ilaç sanayi gibi birçok alanda faydalanılır.
Nesli Tükenen Canlılar:
Çeşitli nedenlerle (insan veya doğa kaynaklı) bir canlı türünün tamamen yok olmasına neslinin tükenmesi denir. Örneğin, mamutlar ve dinozorlar nesli tükenmiş canlılardır. İnsan ve çevre ilişkisini dengeleyemediğimiz için dünyada ve ülkemizde bazı canlıların nesli tükenmiştir.
Türkiye’de Biyoçeşitlilik:
Türkiye, bulunduğu konum nedeniyle biyoçeşitlilik açısından zengin bir ülkedir. Ülkemizde birçok bitki ve hayvan türü yaşamaktadır.
Sadece Türkiye’de Yaşayan Canlılar: Ankara keçisi, Denizli horozu, Van kedisi, Kangal köpeği gibi hayvanlar ve Kazdağı göknarı gibi bitkiler sadece Türkiye’de yaşamaktadır.
Türkiye’de Nesli Tükenen Canlılar: Asya aslanı, kunduz, Kafkas bizonu gibi hayvanlar artık Türkiye’de yaşamamaktadır.
Nesli Tükenme Tehlikesi Olan Canlılar: Salep orkidesi, Akdeniz foku, Kelaynak kuşu gibi canlılar Türkiye’de nesli tükenme tehlikesi altındadır.
Biyoçeşitliliği Tehdit Eden Faktörler:
- Bilinçsiz ve aşırı avlanma
- Çevre kirliliği
- Nüfus artışı
- İklim değişikliği
- Doğal kaynakların aşırı kullanımı
- Aşırı otlatma
- Doğal afetler
- Orman yangınları
Biyoçeşitliliği Korumak İçin Neler Yapabiliriz?
- Aşırı avlanmayı ve kontrolsüz otlatmayı engellemeliyiz.
- Çevre kirliliğiyle ilgili insanları bilinçlendirmeliyiz.
- İnsanlara biyoçeşitliliğin önemini anlatmalıyız.
- Doğal yaşam alanlarını ve su kaynaklarını korumalıyız.
- Organik tarımı desteklemeliyiz.
- Ormanları korumalıyız.
- Nesli tükenme tehlikesi olan canlıları koruma altına almalıyız.
İnsan ve Çevre İlişkisi:
Canlı ve cansız varlıkların bir arada bulunduğu ortama çevre denir. İnsanlar yaşamlarını sürdürürken çevreye de zarar verirler. Bu yüzden insan ve çevre ilişkisini dengede tutmalıyız.
Çevre kirliliği birçok şekilde ortaya çıkar:
- Toprak Kirliliği: Atıklar zamanla toprağa karışarak toprağı kirletir. Bu durum biyoçeşitliliği azaltır ve insan sağlığını tehdit eder.
- Su Kirliliği: Fabrika atıkları, evsel atıklar ve tarım ilaçları suları kirletir. Bu durum canlıların ölümüne ve biyoçeşitliliğin azalmasına neden olur.
- Hava Kirliliği: Fabrika bacalarından ve araç egzozlarından çıkan gazlar havayı kirletir. Bu durum asit yağmurlarına, sera etkisine ve ozon tabakasının incelmesine neden olur.
- Ses Kirliliği: Yüksek sesler canlıların yaşamını olumsuz etkiler.
- Işık Kirliliği: Yanlış aydınlatma canlılar için olumsuz etkiler yaratır.
Çevre Kirliliğine Karşı Alınacak Önlemler:
- İnsanları çevre konusunda bilinçlendirmeliyiz.
- Sanayi kuruluşlarına arıtma tesisleri kurmalıyız.
- Temiz ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanmalıyız.
- Araçlara ve fabrikalara filtre takmalıyız.
- Doğal bitki örtüsünü korumalı ve yeşil alanları artırmalıyız.
- Geri dönüşümü desteklemeliyiz.
Yıkıcı Doğa Olayları:
Doğada meydana gelen ve can ile mal kaybına neden olan olaylara yıkıcı doğa olayları denir. Bu olaylara engel olamayız ancak bazı önlemler alarak zararları azaltabiliriz.
Bazı yıkıcı doğa olayları şunlardır:
- Deprem: Yer kabuğundaki kırılmalar sonucu oluşan sarsıntılardır. Depremden önce ve deprem sırasında yapılması gerekenler konusunda bilgi sahibi olmalıyız.
- Heyelan: Toprağın kütle halinde hareket etmesidir. Eğimli arazilerde ağaçlandırma yaparak ve su kanalları yaparak heyelanı önleyebiliriz.
- Sel: Bir bölgenin su altında kalmasıdır. Dere ve akarsu yataklarına yerleşim yeri kurmayarak ve yeşil alanları artırarak selden korunabiliriz.
- Kasırga: Saatte 120 km ve üzeri hızla esen rüzgarlardır. Yüksek katlı binalar yapmayarak ve binalara sığınak yaparak kasırgalardan korunabiliriz.
- Hortum: Kendi ekseni etrafında dönen şiddetli rüzgardır.
- Volkanik Patlamalar: Yer altındaki magmanın yeryüzüne püskürmesidir. Aktif yanardağların etrafına yerleşim yeri kurmamalıyız.
Unutmayalım ki, insan ve çevre arasındaki ilişkiyi dengede tutmak hepimiz için çok önemlidir. Çevremize karşı duyarlı olalım ve çevremizdeki insanları da bu konuda bilinçlendirelim.
