Fen bilimleri dersi bu ünitesinde Dünya’nın şeklinin bilimsel gözleme dayalı tahmin edilmesi, Dünya’nın yapısının (hava küre, su küre, taş küre, canlı küre) bilimsel model oluşturularak gösterilmesi, Dünya’nın hareketlerinin (dönme ve dolanma) gözleme dayalı tahmin edilmesi ve Dünya’nın hareketleri sonucunda meydana gelen durumların (gün ve yıl) kavranması amaçlanmaktadır.
Türkiye Fen Liseleri Taban Puanları için sayfamızı takip ediniz.
Fen Bilimleri Dersi 4. Sınıf
3. ÜNİTE: DÜNYA’MIZI KEŞFEDELİM
Öğretme-Öğrenme Uygulamaları
FB.4.3.1.
Geometrik cisimler öğretmen tarafından ders öncesinde sınıfa getirilir. Konuşma halkası tekniği ile ön bilgi ve deneyimlerine dayanarak Dünya’nın şeklinin geometrik cisimlerden hangisine ya da hangilerine benzediğine yönelik öğrencilerin önerme oluşturmaları sağlanır (SDB1.1, SDB3.3).
Gözleme dayalı önermelerini karşılaştırmaları istenir (KB2.7). Dünya’nın şekli ile ilgili önermelerini destekleyebilecekleri gözlemler (Güneş’in gün içindeki hareketi, gölge boyu ve yönünün değişmesi vb.) yaptırılabilir veya uzaydan çekilmiş görseller verilerek merak uyandırılabilir (KB2.2, E1.1).
Dünya’nın şekline ilişkin tahminlerini temellendirmek için gözlem verilerinden sonuç çıkarmaları sağlanır (SDB3.3). Öğrencilerin gözlemleri doğrultusunda önermelerini gözden geçirmeleri ya da yeni önermelerde bulunmaları desteklenebilir. Gözlemlerinden ve görsellerden yola çıkarak Dünya’nın şekli ile ilgili veriye dayalı tahminde bulunmaları sağlanır (KB2.10, SDB1.2, E3.4).
Tartışma yöntemi ile veriye dayalı tahminlerinin doğru olup olmadığını sorgulamaları istenir (E3.10).
Öğrenciler tartışma sırasında arkadaşlarını dinlemeleri, anlamaya çalışmaları ve kendi düşüncelerini ifade etmeleri için yönlendirilir (D4.2). Dünya’nın küreye benzediği sonucuna ulaşmaları sağlanabilir (SDB1.2, SDB3.3, KB2.10).
Sürecin değerlendirilmesinde öz değerlendirme formu kullanılabilir (SDB1.3).
FB.4.3.2.
Öğrencilerden ön bilgi, gözlem ve deneyimlerinden yola çıkarak ve yaratıcılıklarını kullanarak Dünya’nın yapısını açıklamak için bir model önermeleri istenir (SDB1.2, E3.3).
Kil, oyun hamuru gibi şekil alabilen malzemelerden yararlanarak özgün bir model oluşturmaları sağlanır (OB4).
Öğrenciler Dünya’nın yapısındaki iç katmanları da göstermeleri için yönlendirilir. Bu aşamada önerilen Dünya modelinin uygun olup olmadığı değerlendirilmez. Öğrencilerden oluşturdukları modeldeki katmanları gerekçeleriyle ve bilimsel bir bakış açısıyla söylemeleri beklenir (SDB3.3, E3.6, D3.3).
Öğrencilere modellerini yeni kanıtlar doğrultusunda yenilemeleri için aşamalar hâlinde Dünya’nın farklı katmanları olduğunu (hava küre, su küre, canlı küre, taş küre; iç çekirdek, dış çekirdek ve manto) gösteren delil kartları verilir. Öğrenciler her kart sonrasında kararlarını gözden geçirmeleri, yeni kararlar almaları ve bu kararların olası sonuçlarını öngörebilmeleri için teşvik edilir (D3.3).
Böylece öğrencilerden verilen her delil kartından sonra yeni kanıtları dâhil ederek Dünya modellerini geliştirmeleri beklenir (KB2.13, SDB1.2, E2.5). Öğrencilerin hazırladıkları modeller analitik veya bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.
FB.4.3.3.
“Güneş’i neden günün bazı saatlerinde görebiliyoruz, bazı saatlerinde göremiyoruz?” sorusu üzerinden Dünya’nın hareketleri ile ilgili köprü kurulabilir. Öğrencilerin önceki gözlem ve/veya deneyimlerini Dünya’nın hareketi ile ilişkilendirmeleri sağlanır (SDB1.1).
Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönme (günlük hareket) ve Güneş’in etrafında dolanma hareketi (yıllık hareket) yaptığını gösteren önceden hazırlanmış modelleri inceleyerek öğrencilerin Dünya’nın hareketlerine ilişkin çıkarım yapmaları sağlanır (SDB1.2).
Dünya’nın kendi ekseni etrafında döndüğü çıkarımını desteklemek için güneş saati oluşturulabilir. Dünya’nın Güneş etrafında dolanma hareketi yaptığına kanıt oluşturmak için Güneş’in konumu ile ilgili uzun süreli gözlem yapılabilir. Öğrenciler bir gözlem planı yaparak uygulamaları için desteklenir (D3.2, D3.3).
Öğrencilerden Dünya’nın dönme hareketinin sonucunda gündüz ve gece, dolanma hareketinin sonucunda ise mevsimlerin oluştuğuna ilişkin gerekçeleriyle yargıda bulunmaları beklenir (SDB3.3, E3.6). Yargılarını desteklemek için kısa videolar, Web 2.0 araçları ve fen simülasyon programlarından yararlanılabilir (OB2), bilim merkezlerine gezi düzenlenebilir, Dünya’nın hareketleri rol oynama ile canlandırılabilir (SDB1.2, E2.5, E3.4).
Böylece grupla çalışma becerisi sergilerken etkinliklerde öğrencilerin aktif rol almaları desteklenir (D3.4).
Dünya’nın dönme ve dolanma hareketlerinin sonuçlarına ilişkin bilgilerini değerlendirmek için tanılayıcı dallanmış ağaç kullanılabilir. Öğrencilerin çalışmaları öğrenci ürün dosyasına eklenebilir.
ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ
FB.4.3.1. Dünya’nın şekli ile ilgili bilimsel gözleme dayalı tahmin yapabilme
a) Dünya’nın şekli ile ilgili ön bilgi ve deneyimlerine dayalı önerme oluşturur.
b) Dünya’nın şekli ile ilgili gözleme dayalı olan önermeleri karşılaştırır.
c) Dünya’nın şekli ile ilgili tahminlerini temellendirmek için gözlem verilerinden sonuç çıkarır.
ç) Dünya’nın şekli ile ilgili veriye dayalı tahminde bulunur.
d) Dünya’nın şekli ile ilgili verilere dayalı tahminlerin geçerliğini sorgular.
FB.4.3.2. Dünya’nın yapısıyla ilgili bilimsel model oluşturabilme
a) Dünya’nın yapısını açıklamak için model önerir.
b) Dünya’nın yapısını açıklamak için yeni kanıtlarla modeli geliştirir.
FB.4.3.3. Dünya’nın hareketlerini gözlemlerine dayanarak tahmin edebilme
a) Dünya’nın hareketleri ile ilgili önceki gözlem ve/veya deneyimini ilişkilendirir.
b) Dünya’nın hareketlerine ilişkin çıkarım yapar.
c) Dünya’nın hareketlerinin sonuçlarına ilişkin yargıda bulunur.
FARKLILAŞTIRMA
Zenginleştirme Dünya’nın şekli ya da hareketleri ile ilgili çalışma yapmış bilim insanları (Uluğ Bey, Biruni, Ali Kuşçu, Piri Reis vb.) ile ilgili dijital araçları kullanarak araştırma yapmaları istenebilir. Öğrencilerin ulaştıkları bilgileri anlamlandırmak için karşılaştırmaları, sınıflamaları ve değerlendirmeleri sağlanabilir. Öğrencilerden bu araştırma sonuçlarını dijital olarak (sunum, kısa video, poster vb.) tasarlayıp paylaşmaları istenebilir. Bu süreçte öğrenciler estetik bakış açısıyla özgün ürünler ortaya koymaları için teşvik edilerek yaratıcılıkları desteklenebilir.
Katlı öğretim modeli çerçevesinde Dünya’nın yapısı ve katmanları ile ilgili daha detaylı araştırma yapmaları istenebilir. Bu araştırmalarını farklı araçları kullanarak modellemeleri ya da sunmaları beklenebilir.
“Uzaydan Dünya” temalı görsellerle zenginleştirilmiş bir panonun sorumluluğu verilebilir.
Destekleme Dünya’nın şekliyle ilgili olarak küre modelinin betimlenmesinde çevresindeki küreye benzeyen nesnelerden örnekler verilebilir.
Şeftali, kayısı, kiraz gibi bazı meyve görselleri arasında Dünya’nın yapısı ile benzetme yapılabilir.
Dünya’nın yapısı ile ilgili model hazırlama sürecinde işbirlikli öğrenme, akran öğretimi veya yönergelerde yalınlaştırma yapılabilir. Poster, çizim, sunum gibi farklı görev tamamlama seçenekleri sunulabilir.
Dönme ve dolanma kavramları ile ilgili video ve animasyonlar izlettirilebilir. İçerik, sesli kitaplar ve alt yazılı videolar kullanılarak farklı formatlarda sunulabilir.
Dünya’nın hareketlerini öğrenme sürecinde oyunlaştırma gibi alternatif öğretim yöntemleri kullanılabilir.
Millî Eğitim Bakanlığı: https://meb.gov.tr
