Bağımlı ve Bağımsız Değişken Nedir?

Bağımlı ve Bağımsız Değişken

  • Bağımsız Değişken: Deneyde bilinçli olarak değiştirdiğimiz faktördür. Nedensel etkiyi incelerken “sebep” olarak düşünülebilir.
  • Bağımlı Değişken: Bağımsız değişkene bağlı olarak ölçülen veya gözlemlenen sonuçtur. “Sonuç” olarak adlandırılır.

 

 

Nasıl Bulunur?

  1. “Ne değiştiriliyor?” sorusu → Bağımsız değişkeni buldurur.
  2. “Ne ölçülüyor?” sorusu → Bağımlı değişkeni gösterir.

 

 

Örneklerle Açıklama

Örnek 1: Bitki Büyümesi ve Işık

  • Bağımsız Değişken: Işık miktarı (Örneğin, 3 farklı bitkiye 2 saat, 4 saat, 6 saat ışık verilmesi).
  • Bağımlı Değişken: Bitkilerin boyundaki artış (cm cinsinden ölçülür).
  • Açıklama: Işık miktarını siz değiştirirsiniz, bitkinin büyümesi ise bu değişikliğe bağlı olarak ölçülür.

Örnek 2: Araba Yakıt Tüketimi ve Hız

  • Bağımsız Değişken: Arabanın sabit hızı (km/saat, örneğin 50, 80, 110).
  • Bağımlı Değişken: 100 km’de tüketilen yakıt miktarı (litre).
  • Açıklama: Hızı siz kontrol edersiniz, yakıt tüketimi ise sonuç olarak kaydedilir.

Örnek 3: Öğrenme Süresi ve Sınav Notu

  • Bağımsız Değişken: Günde çalışılan saat (1 saat, 2 saat, 3 saat).
  • Bağımlı Değişken: Alınan sınav puanı (100 üzerinden).
  • Açıklama: Çalışma süresi değiştirilen faktör, not ise ölçülen sonuçtur.

Örnek 4: Buzun Erime Hızı ve Ortam Sıcaklığı

  • Bağımsız Değişken: Ortam sıcaklığı (10°C, 20°C, 30°C).
  • Bağımlı Değişken: Buzun tamamen erime süresi (dakika).
  • Açıklama: Sıcaklık manuel olarak ayarlanır, erime süresi gözlemlenir.

 

 

Karışık Örnekler (Öğrencilere Soru Olarak Verilebilir)

  1. Soru: “Bir müzik grubunun konserde çaldığı şarkı sayısı ile seyirci memnuniyeti arasındaki ilişki inceleniyor. Bağımlı ve bağımsız değişken nedir?”
    • Cevap:
      • Bağımsız: Çalınan şarkı sayısı.
      • Bağımlı: Seyircilerin memnuniyet anket puanları.
  2. Soru: “Yüksekten bırakılan bir topun zıplama yüksekliği, bırakıldığı yükseklikle değişir mi?”
    • Cevap:
      • Bağımsız: Topun bırakıldığı başlangıç yüksekliği (örn. 1m, 2m, 3m).
      • Bağımlı: Topun ulaştığı en yüksek zıplama noktası.

 

 

Özet Tablo

Deney Konusu Bağımsız Değişken Bağımlı Değişken
Bitki büyümesi Işık miktarı Bitki boyu
Yakıt tüketimi Araba hızı Litre/100 km
Sınav başarısı Çalışma süresi Sınav puanı
Buzun erimesi Ortam sıcaklığı Erime süresi

 

 

Önemli Uyarı!

  • Bağımsız değişken her zaman aktif olarak değiştirilir.
  • Bağımlı değişken pasiftir; ölçümle belirlenir.
  • Kontrol edilen değişkenler (örneğin, süt deneyindeki kap tipi) sabit tutulmalıdır!

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri