Bağımlı Değişken, Bağımsız Değişken ve Kontrol Edilen Değişken Deney Örneği
Deney: Bir ampulun parlaklığını etkileyen faktörleri belirlemek.
Bağımsız değişken: Ampulun gücü (watt).
Bağımlı değişken: Ampulun parlaklığı (kandela).
Kontrol edilen değişkenler:
- Ampulün cinsi
- Ampulün şekli
- Ampulün içindeki gaz
- Ampulün yüzey alanı
- Ampulün bulunduğu ortam
Bu deneyde, bağımsız değişken olan ampulun gücü değiştirilirken, bağımlı değişken olan ampulun parlaklığı ölçülür. Kontrol edilen değişkenler ise, ampulun cinsi, şekli, içindeki gaz, yüzey alanı ve bulunduğu ortamdır. Bu değişkenler kontrol edilmezse, bağımsız değişkenin (ampulün gücü) bağımlı değişken (ampulün parlaklığı) üzerindeki etkisini doğru bir şekilde belirlemek mümkün olmaz.
Sonuç:
Ampulün gücü arttıkça, ampulun parlaklığı da artar. Örneğin, 25 watt’lık bir ampul, 10 watt’lık bir ampulden daha parlak ışık verir.
Diğer örnekler:
- Bir bitkinin büyümesini etkileyen faktörleri belirlemek için yapılan bir deneyde, bağımsız değişken bitkinin aldığı su miktarı, bağımlı değişken bitkinin boyu ve kontrol edilen değişkenler ise bitkinin türü, türü, toprağı ve bulunduğu ortam olabilir.
- Bir ilacın etkinliğini belirlemek için yapılan bir deneyde, bağımsız değişken ilacın dozu, bağımlı değişken ise ilacın hasta üzerindeki etkisi ve kontrol edilen değişkenler ise hastanın yaşı, cinsiyeti ve sağlık durumu olabilir.
Bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişkenler, bilimsel bir deneyin temelini oluşturur. Bu değişkenleri doğru bir şekilde belirlemek, deneyin sonuçlarını doğru bir şekilde yorumlamak için gereklidir.
