AYNALAR
Aynalar, üzerine düşen ışığın tamamına yakınını yansıtan parlak yüzeylerdir. Yansıtıcı yüzeylerinin şekline göre ikiye ayrılır:
- Düzlem Ayna
- Küresel Ayna
- DÜZLEM AYNA
- Tanım: Yansıtıcı yüzeyi düz ve pürüzsüz olan aynalardır.
- Özellikleri:
- Görüntü sanal, düz ve cisimle aynı boydadır.
- Görüntünün aynaya uzaklığı, cismin aynaya uzaklığına eşittir.
- Düzgün yansıma yapar (ışınlar yansıma kanunlarına uyar).
- Görüş alanı, aynanın büyüklüğüne ve gözlemcinin konumuna bağlıdır.
Kullanım Alanları:
- Evlerde, mağazalarda, araç dikiz aynalarında,
- Periskop, tepegöz, projeksiyon cihazlarında,
- Binalarda ısı/ışık yalıtımı için yansıtıcı camlar.
- KÜRESEL AYNALAR
Yansıtıcı yüzeyi küre kapağı şeklinde olan aynalardır. İki çeşittir:
- A) Çukur Ayna (İçbükey Ayna)
- Özellikleri:
- Yansıtıcı yüzey içe dönüktür.
- Işığı toplar (odak noktasında birleştirir).
- Odak (F) ve merkez (M) noktaları aynanın önündedir.
Görüntü Özellikleri:
| Cisim Konumu | Görüntü Konumu | Görüntü Türü | Boyut |
| Sonsuzda | Odakta (F) | Noktasal | Gerçek |
| M’nin dışında | F-M arası | Ters | Cisimden küçük |
| M’de | M’de | Ters | Cismin aynısı |
| F-M arası | M’nin dışında | Ters | Cisimden büyük |
| F’de | Sonsuzda | – | – |
| F-Ayna arası | Ayna arkasında | Sanal/Düz | Büyük |
- B) Tümsek Ayna (Dışbükey Ayna)
- Özellikleri:
- Yansıtıcı yüzey dışa dönüktür.
- Işığı dağıtır.
- Odak (F) ve merkez (M) noktaları aynanın arkasındadır.
Görüntü Özellikleri:
- Her durumda görüntü:
- Sanal, düz, cisimden küçük.
- Cisim aynadan uzaklaştıkça görüntü odak noktasına yaklaşır.
PRATİK BİLGİLER
- Çukur ayna: Araba farlarında, teleskoplarda, dişçi aynalarında kullanılır.
- Tümsek ayna: Araç yan aynalarında, güvenlik aynalarında kullanılır.
ÖNEMLİ:
- Gerçek görüntü ekranda yakalanabilir, sanal görüntü sadece gözle görülür.
- Düzlem aynada sağ-sol ters yazılar oluşur (“ayna görüntüsü”).
Bu notları çizimlerle destekleyerek ve örnek sorular çözerek pekiştirebilirsiniz. Başarılar!