T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
TBMM’nin Açılma Süreci
- İstanbul’un İşgali ve Mebusan Meclisi’nin Kapanması (16 Mart 1920):
- İtilaf Devletleri, İstanbul’u resmen işgal etti ve Osmanlı Mebusan Meclisi’ni dağıttı.
- Mustafa Kemal, milletin iradesini temsil edecek yeni bir meclisin açılması gerektiğini belirtti.
- Mustafa Kemal’in Genelgesi (19 Mart 1920):
- Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclis toplanacak.
- Yeni seçimler yapılacak, İstanbul’dan kaçabilen milletvekilleri de bu meclise katılabilecek.
- Meclis, Anadolu’nun en güvenli yeri olan Ankara’da açılacak.
TBMM’nin Açılışı (23 Nisan 1920)
- 23 Nisan 1920 Cuma günü Ankara’da Büyük Millet Meclisi (TBMM) törenle açıldı.
- İlk oturuma en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey başkanlık etti.
- Temsil Heyeti’nin görevi sona erdi, yeni meclis milli iradeyi temsil etmeye başladı.
TBMM’nin Önemi ve Sonuçları
- Millî egemenliğe dayalı yeni bir devletin temelleri atıldı.
- İstanbul Hükümeti’ne alternatif bir hükümet kuruldu (İki başlı yönetim ortaya çıktı).
- Kurtuluş Savaşı’nın merkezi oldu, tüm kararlar bu meclisten çıktı.
24 Nisan 1920 – Mustafa Kemal’in Meclis Başkanı Seçilmesi ve Önergesi
- Mustafa Kemal, TBMM Başkanı seçildi.
- 24 Nisan’da sunduğu önergeyle meclisin çalışma ilkeleri belirlendi:
24 Nisan Önergesi’nin Maddeleri:
✔ TBMM’nin üstünde hiçbir güç yoktur. (Milli irade en üstündür.)
✔ Hükümet kurmak zorunludur. (Geçici değil, kalıcı bir yönetim.)
✔ Yasama ve yürütme yetkileri TBMM’dedir. (Güçler birliği ilkesi.)
✔ Meclis başkanı, aynı zamanda hükümetin de başkanıdır. (Meclis Hükümeti Sistemi.)
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
İlk TBMM’nin Özellikleri
- Kurucu Meclis: Yeni bir devlet kurdu.
- Ulusal (Millî) Meclis: Tüm milleti temsil etti.
- Olağanüstü Yetkilere Sahip: Savaş ve inkılapları yönetti.
- Demokratik ve Çok Sesli: Farklı görüşler tartışıldı.
- Güçler Birliği İlkesi: Yasama, yürütme, yargı mecliste toplandı.
- Parti Yok, Gruplaşma Var: Müdafaa-i Hukuk, Tesanüt gibi gruplar oluştu.
Birinci TBMM’nin Yaptığı Önemli İşler
- Hıyanet-i Vataniye Kanunu (29 Nisan 1920): Vatana ihanet suçu tanımlandı.
- İstiklal Mahkemeleri Kuruldu (11 Eylül 1920): İsyancılar ve TBMM karşıtları yargılandı.
- Düzenli Ordu Kuruldu (1921): Kuvâ-yi Milliye’nin yerine geçti.
- 1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye) Kabul Edildi: Devletin temel yasası oluşturuldu.
- İstiklal Marşı Kabul Edildi (12 Mart 1921): Milli marşımız belirlendi.
- Saltanat Kaldırıldı (1 Kasım 1922): Osmanlı saltanatı sona erdi.
- Mudanya Ateşkesi (11 Ekim 1922): Savaş durduruldu.
- Lozan Görüşmeleri Başlatıldı (1922-1923): Barış antlaşması için görüşmeler yapıldı.
Sonuç
- TBMM, Türk milletinin kaderini belirleyen en önemli kurum oldu.
- Milli egemenlik, bağımsızlık ve demokrasi yolunda büyük adımlar atıldı.
- 23 Nisan, çocuklara armağan edilerek milli bayram ilan edildi.
Önemli Not: TBMM, Kurtuluş Savaşı’nı yönetmiş ve Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atmıştır.
Kavramlar:
- Milli Egemenlik: Halkın kendi kendini yönetmesi.
- Güçler Birliği: Yasama, yürütme ve yargının tek elde toplanması.
- Meclis Hükümeti Sistemi: Hükümetin doğrudan meclis tarafından yönetilmesi.
Bu konu anlatımıyla TBMM’nin açılması, önemi ve faaliyetlerini öğrenmiş oldunuz. Sınavlarda çıkabilecek sorulara hazır olun!