AĞIRLIK NEDİR?
Ağırlık, bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetidir.
Önemli Noktalar:
– Bir kuvvettir, bu yüzden dinamometre ile ölçülür.
– Birimi Newton (N)‘dur.
– Dünya’da 1 kg’lık kütleye yaklaşık 10 N yer çekimi kuvveti (ağırlık) etki eder.
- Örnek: 5 kg’lık bir cisim ≈ 50 N ağırlığındadır.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
Ağırlık Nelere Bağlıdır?
- Cismin kütlesi → Kütle artarsa ağırlık da artar.
- Bulunduğu yerin çekim kuvveti →
- Ay’da ağırlık Dünya’dakinin 1/6’sıdır. (Dünya’da 60 N olan bir cisim Ay’da 10 N olur.)
- Uzayda yer çekimi yoktur, bu yüzden ağırlık sıfırdır.
Yer Çekiminin Yönü ve Değişimi
- Yer çekimi kuvveti Dünya’nın merkezine doğru yönelir.
- Yükseklik arttıkça yer çekimi (ağırlık) azalır.
- Kutuplarda ağırlık fazla, ekvatorda azdır (Dünya’nın şeklinden dolayı).
Örnek Soru:
Aynı cisim K (kutup), L (İstanbul), M (ekvator) noktalarında ölçülüyor.
Ağırlıkların sıralaması nasıldır?
Cevap: K > L > M
KÜTLE NEDİR?
Kütle, bir cismin sahip olduğu madde miktarıdır ve her yerde aynıdır.
Önemli Noktalar:
– Eşit kollu terazi ile ölçülür.
– Birimi gram (g) veya kilogram (kg)‘dır.
– Değişmez!
- Örneğin, Dünya’da 60 kg olan bir astronot, Ay’da veya uzayda yine 60 kg‘dır.
KÜTLE ÇEKİM KUVVETİ
- Gök cisimlerinin birbirine uyguladığı çekim kuvvetidir.
- Büyük gezegenlerde (Jüpiter gibi) çekim kuvveti fazla, küçük gezegenlerde (Ay gibi) azdır.
Örnek:
- Dünya’da 600 N ağırlığındaki bir cisim, Jüpiter’de 1500 N, Ay’da 100 N olabilir.
KÜTLE ve AĞIRLIK ARASINDAKİ FARKLAR
| Özellik | Kütle | Ağırlık |
| Tanım | Madde miktarı | Yer çekimi kuvveti |
| Ölçüm Aracı | Eşit kollu terazi | Dinamometre |
| Birim | kg, g | Newton (N) |
| Değişkenlik | Her yerde aynı | Konuma göre değişir |
| Uzayda Durum | Aynı kalır (0 olmaz) | Sıfır olur |
| Gösterim | “m” ile gösterilir | “G” ile gösterilir |
ÖZET ve ÖNEMLİ UYARILAR
– Kütle değişmez, ağırlık değişir!
– Ağırlık bir kuvvettir, dinamometre ile ölçülür.
– Yer çekimi olmayan yerde (uzay) ağırlık sıfırdır.
– Kütle çekimi, gezegenin büyüklüğüne bağlıdır.
Günlük Hayatta Karıştırılanlar:
- Baskül, el kantarı → Ağırlık ölçer!
- Eşit kollu terazi → Kütle ölçer!
Kazanımlar:
- Kütle ve ağırlık kavramlarını öğrenme,
- Yer çekimi ve kütle çekimi arasındaki ilişkiyi açıklama,
- Kütle ve ağırlık arasındaki farkları kavrama.
Sonuç:
Kütle ve ağırlık farklı kavramlardır. Kütle madde miktarıyken, ağırlık yer çekiminin etkisidir. Bu yüzden Ay’da kütleniz aynı kalır, ancak ağırlığınız değişir!
Ödev Sorusu:
“Dünya’da 30 N gelen bir cisim, Ay’da kaç N gelir?”
Cevap: 5 N (Çünkü Ay’da çekim Dünya’nın 1/6’sıdır.)