İsim ve sıfat tamlamaları, isim veya sıfat tamlayanı ile tamlanandan oluşan sözcük gruplarıdır. İsim tamlamaları isim soylu sözcükleri, sıfat tamlamaları ise sıfat soylu sözcükleri nitelemektedir.
İsim ve Sıfat Tamlamaları
İsim Tamlamaları
İsim tamlamaları, isim tamlayanı ile tamlanandan oluşur. İsim tamlayanı, tamlananı niteleyen veya belirten sözcük veya sözcük grubudur. Tamlanan ise, tamlayan tarafından nitelenen veya belirtilen sözcüktür.
İsim tamlamaları, tamlayanlarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır:
- Belirtili isim tamlaması: Tamlananı bir iyelik eki alan isim tamlamalarıdır. Belirtili isim tamlamalarında tamlayan, tamlanana bitişik olarak yazılır.
- Örnek: Kırmızı elbise
- Belirsiz isim tamlaması: Tamlananı iyelik eki almayan isim tamlamalarıdır. Belirsiz isim tamlamalarında tamlayan, tamlanandan ayrı yazılır.
- Örnek: Kırmızı bir elbise
- Tümleçli isim tamlaması: Tamlayanı bir zarf tümleci alan isim tamlamalarıdır. Tümleçli isim tamlamalarında tamlayan, tamlanandan ayrı yazılır.
- Örnek: Okulun bahçesinde duran kırmızı elbise
- Zincirleme isim tamlaması: En az üç isim tamlamasından oluşan isim tamlamalarıdır. Zincirleme isim tamlamalarında, her bir tamlanan, bir sonraki tamlamanın tamlayanı olur.
- Örnek: Okulun bahçesinde duran kırmızı elbisenin askısındaki
Sıfat Tamlamaları
Sıfat tamlamaları, sıfat tamlayanı ile tamlanandan oluşur. Sıfat tamlayanı, tamlananı niteleyen veya belirten sözcük veya sözcük grubudur. Tamlanan ise, sıfat tamlayan tarafından nitelenen veya belirtilen sözcüktür.
Sıfat tamlamaları, sıfat tamlayanlarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır:
- Başlıksız sıfat tamlaması: Sıfat tamlayanı, tamlanandan önce gelen sözcük veya sözcük grubudur.
- Örnek: Kırmızı elbise
- Başlık tamlaması: Sıfat tamlayanı, tamlanandan sonra gelen sözcük veya sözcük grubudur.
- Örnek: Elbise, kırmızı
- Zincirleme sıfat tamlaması: En az üç sıfat tamlamasından oluşan sıfat tamlamalarıdır. Zincirleme sıfat tamlamalarında, her bir tamlanan, bir sonraki tamlamanın sıfat tamlayanı olur.
- Örnek: Okulun bahçesinde duran kırmızı elbisenin askısındaki
İsim ve sıfat tamlamaları, cümle içerisinde farklı görevlerde kullanılabilir. Örneğin, bir cümlede özne, yüklem, nesne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, zarf tümleci gibi görevlerde kullanılabilir.
İsim ve sıfat tamlamaları, Türkçenin önemli bir söz varlığı unsurudur. Doğru ve yerinde kullanıldığında, anlatımımızı daha zengin ve etkili hale getirir.
