İLETKEN VE YALITKAN MADDELER NEDİR?
Elektrik enerjisinin iletilmesini sağlayan veya engelleyen maddeler vardır. Bunları iki gruba ayırırız:
- İletken Maddeler:
- Elektrik enerjisini ileten maddelerdir.
- Metaller (bakır, demir, altın, gümüş, alüminyum vb.) iyi iletkendir.
- Bazı sıvılar (tuzlu su, limon suyu, çeşme suyu) ve ıslak maddeler de iletkendir.
- İnsan vücudu da iletkendir, bu yüzden elektrik çarpmasına karşı dikkatli olmalıyız.
- Yalıtkan Maddeler:
- Elektrik enerjisini iletmeyen maddelerdir.
- Plastik, tahta, cam, kauçuk, seramik, saf su, gazlar (hava) yalıtkandır.
- Elektrik kablolarının dışı yalıtkan malzemeyle kaplanır.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
İLETKEN VE YALITKANLARIN KULLANIM ALANLARI
- İletkenler:
- Elektrik kablolarında (bakır tel),
- Pillerde, devrelerde,
- Elektronik aletlerin iç kısımlarında kullanılır.
- Yalıtkanlar:
- Elektrikli aletlerin tutma kısımlarında (ütü sapı, saç kurutma makinesi kabı),
- Prizlerin dış yüzeyinde,
- Elektrik direklerinde kullanılır.
ÖNEMLİ NOT:
- Yüksek gerilimde (voltajda) yalıtkan maddeler iletken hale gelebilir. Örneğin, hava normalde yalıtkandır ama yıldırım düşerken iletken olur.
- Saf su yalıtkanken, tuzlu su iletkendir.
ELEKTRİK KAZALARINA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
- Islak elle prize dokunmayın!
- Bozulmuş kabloları değiştirin.
- Prizlere metal cisimler sokmayın.
- Elektrikli aletleri suya yakın yerlerde kullanmayın.
- Birden fazla fişi aynı prize takmayın.
- Topraklı priz kullanın.
Elektrik Çarpması Durumunda:
- Önce sigortayı kapatın.
- Çarpılan kişiye yalıtkan bir maddeyle (tahta, plastik) dokunun.
ÖRNEKLERLE PEKİŞTİRELİM
Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi iletkendir?
- Metal anahtar
- Gümüş kolye
- Metal ataş
- Cam bardak (yalıtkan)
- Kauçuk ayakkabı (yalıtkan)
Soru 2: Neden altın yerine bakır kullanılır?
Cevap: Altın pahalıdır, bakır daha ucuz ve yeterince iletkendir.
Soru 3: Hangisi elektrik çarpmasına neden olabilir?
Cevap: Hepsi! (Islak zeminde çalışmak, prizlere çatal sokmak, direklere tırmanmak.)
ÖDEV:
- Evdeki 5 iletken ve 5 yalıtkan maddeyi listeleyin.
- Elektrik çarpmasından korunmak için 3 kural yazın.
KAYNAK: Ders kitabınız ve yukarıdaki özet bilgiler.
Konuyu anladınız mı? Şimdi test çözerek pekiştirebilirsiniz!