6. SINIF YAKITLAR KONU ANLATIMI (Fen Bilimleri – Yakıtlar ve Enerji Kaynakları)
YAKIT NEDİR?
Tanım: Isı elde etmek, araç/makine çalıştırmak için yaktığımız maddelere yakıt denir.
Örnekler:
- Evlerde: Odun, kömür, doğal gaz
- Taşıtlarda: Benzin, mazot (motorin), LPG
Kullanım Alanları:
– Isınma – Ulaşım – Elektrik üretimi – Yemek pişirme – Aydınlanma
YAKIT ÇEŞİTLERİ
Yakıtlar fiziksel hallerine göre 3’e ayrılır:
- Katı Yakıtlar
- Örnekler: Odun, taş kömürü, linyit, kok kömürü, odun kömürü
- Özellikler:
- Kül ve duman oluşturur → Çevre kirliliği yapar.
- Odun: Isı değeri düşük, ormansızlaşmaya neden olur.
- Kömür Çeşitleri:
- Antrasit (en yüksek enerji) > Taş kömürü > Linyit > Turba
- Taş kömürü: Demir-çelik sanayisinde kullanılır.
- Sıvı Yakıtlar
- Örnekler: Benzin, mazot, fuel oil, gaz yağı, ispirto
- Kaynak: Ham petrolün rafineride işlenmesiyle elde edilir.
- Özellikler:
- Katı yakıtlardan daha çabuk tutuşur.
- Petrol fosil yakıttır ve sınırlıdır. Türkiye petrolü ithal eder.
- Gaz Yakıtlar
- Örnekler: Doğal gaz, LPG, biyogaz, hava gazı
- Özellikler:
- Kül/duman oluşturmaz → Çevre dostudur.
- Doğal gaz: Evlerde ve sanayide kullanılır, en temiz fosil yakıttır.
- LPG: Mutfak tüplerinde ve otolarda kullanılır.
FOSİL YAKITLAR ve ÇEVRE
- Nasıl Oluşur? Bitki/hayvan atıklarının milyonlarca yıl toprak altında kalmasıyla oluşur.
- Örnekler: Kömür, petrol, doğal gaz
- Çevresel Etkileri:
- Küresel ısınma
- Asit yağmurları
- Hava kirliliği
Çözüm: Fosil yakıt kullanımını azaltıp yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek!
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
Doğada tükenmeyen, sürekli kullanılabilen kaynaklardır.
| Enerji Türü | Özellikler | Kullanım Alanları |
| Güneş Enerjisi | Panellerle elektrik/sıcak su üretilir. | Evler, seralar, sokak lambaları |
| Rüzgâr Enerjisi | Türbinlerle elektrik üretilir. Rüzgârlı bölgelerde kurulur. | Elektrik santralleri |
| Hidroelektrik | Barajlarda suyun hareketiyle elektrik üretilir. | Büyük ölçekli elektrik üretimi |
| Jeotermal | Yer altı sıcak su kaynakları kullanılır. | Isınma, kaplıcalar, seracılık |
| Biyokütle | Bitki/hayvan atıklarından biyogaz veya biyodizel elde edilir. | Yakıt, elektrik üretimi |
YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI
- Fosil Yakıtlar: Kömür, petrol, doğal gaz
- Nükleer Enerji: Uranyum/plütonyum gibi radyoaktif maddelerin parçalanmasıyla enerji üretilir.
- Riskleri: Nükleer atıklar radyasyon yayar, kazalar tehlikelidir.
SOBA ve DOĞAL GAZ ZEHİRLENMELERİ
Zehirlenme Sebebi: Yakıtların tam yanmaması sonucu açığa çıkan karbonmonoksit gazı (renksiz, kokusuz).
Alınacak Önlemler:
- Sobanın üstten tutuşturulması
- Bacaların düzenli temizlenmesi
- Lodoslu havalarda soba yakılmaması
- Gaz dedektörü kullanılması
Belirtiler: Baş ağrısı, mide bulantısı, halsizlik → Hemen temiz havaya çıkılmalı ve 112 aranmalı!
ÖNEMLİ UYARI:
Fosil yakıtlar sınırlıdır ve çevreye zarar verir.
Yenilenebilir enerji kaynakları geleceğimiz için kritik öneme sahiptir!
Kendini Test Et:
- Hangi yakıt türü en az çevre kirliliği yapar?
- Biyogaz nasıl elde edilir?
- Karbonmonoksit zehirlenmesinden korunmak için ne yapmalıyız?
Not: Bu konuyla ilgili deneyler ve projeler yaparak öğrendiklerini pekiştirebilirsin!