- Elektriksel Direnç Nedir?
- Tanım: Maddelerin, elektrik enerjisinin iletimine karşı gösterdiği zorluğa elektriksel direnç denir.
- Sembol: Direnç “R” harfi ile gösterilir.
- Birim: Direncin birimi Ohm (Ω)‘dur ve ohmmetre ile ölçülür.
Örnekler:
– İletkenler (bakır, altın): Direnci azdır, elektriği iyi iletir.
– Yalıtkanlar (plastik, cam): Direnci çok fazladır, elektriği iletmez.
– Ampul, elektrik sobası: Direnci yüksektir, elektrik enerjisini ısı ve ışık enerjisine dönüştürür.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- Direnci Etkileyen Faktörler
Bir iletkenin direnci 3 faktöre bağlıdır:
a) İletkenin Kesit Alanı (Kalınlığı)
- Kalın telin direnci AZ, ince telin direnci FAZLADIR.
- Ters orantılıdır: Kesit alanı artarsa direnç azalır.
Örnek Deney:
- Kalın tel kullanılan devrede ampul parlak, ince telde ise az parlak yanar.
- Gerçek Hayat: Yüksek gerilim hatlarında kalın kablolar kullanılır.
b) İletkenin Uzunluğu
- Uzun telin direnci FAZLA, kısa telin direnci AZDIR.
- Doğru orantılıdır: Uzunluk artarsa direnç artar.
Örnek Deney:
- Kısa tel ile kurulan devrede ampul parlak, uzun telde ise sönük yanar.
c) İletkenin Cinsi
- Her metalin direnci farklıdır.
- Sıralama (Direnç küçükten büyüğe):
Gümüş < Bakır < Altın < Alüminyum < Tungsten < Nikel < Demir
Örnek Deney:
- Bakır tel ile kurulan devrede ampul parlak, nikel telde ise sönük yanar.
- Ampulün Direnci
- Ampulün içindeki filaman (ince tel), tungsten metalinden yapılır.
- Neden yüksek dirençli?
- Filaman çok ince ve uzun yapılarak direnci artırılır.
- Yüksek direnç sayesinde elektrik enerjisi ışık ve ısıya dönüşür.
- Ampulün içinde argon gazı bulunur (filamanın yanmasını önler).
Özet Tablo: Direnci Etkileyen Faktörler
| Faktör | Değişim | Direnç Etkisi | Ampul Parlaklığı |
| Kesit Alanı ↑ | Kalınlaşan tel | Azalır | Artar |
| Uzunluk ↑ | Uzayan tel | Artar | Azalır |
| İletken Cinsi | Nikel → Bakır | Değişir | Değişir |
Sonuç ve Önemli Bilgiler
– Direnç arttıkça ampulün parlaklığı azalır.
– Elektrik kabloları kalın ve iletken metallerden yapılır (direnci azaltmak için).
– Ampul ve elektrikli ısıtıcılar yüksek dirençli teller içerir.
Deney Önerisi:
- Pil, ampul, bakır ve nikel tel kullanarak farklı devreler kurun.
- Telin uzunluğunu/kalınlığını değiştirerek ampul parlaklığını gözlemleyin!
Unutmayın: Direnç, elektriğin akışını zorlaştıran bir engeldir. Bu engeli tel kalınlığı, uzunluk ve cinsi belirler!
Çalışma Sorusu:
“Aynı uzunluktaki altın ve demir tellerden hangisinin direnci daha fazladır? Neden?”
Cevap: Demir telin direnci daha fazladır çünkü altın daha iyi bir iletkendir.