Kazanımlar:
- Duyu organlarının yapısını ve görevlerini öğrenme.
- Duyu organları arasındaki ilişkiyi deneyle keşfetme.
- Duyu organlarındaki kusurları ve teknolojik çözümleri tanıma.
- Duyu organlarının sağlığını korumak için önlemler almayı öğrenme.
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- Duyu Organları ve Görevleri
Duyu organlarımız: Göz, kulak, burun, dil ve deridir.
Görevleri: Çevremizdeki uyarıları (ışık, ses, koku, tat, dokunma) algılayarak beyne iletir.
a) Göz (Görme Organı)
Gözün Kısımları:
- Sert Tabaka (Göz Akı): Gözü korur, ön kısmında kornea bulunur.
- Damar Tabaka: Gözü besler, iris (renkli kısım), göz bebeği ve göz merceği buradadır.
- Ağ Tabaka (Retina): Işığa duyarlı hücreler (almaçlar) ve sarı leke (net görüntü) bulunur.
Görme Nasıl Gerçekleşir?
Işık → Kornea → Göz Bebeği → Göz Merceği → Retina (ters görüntü) → Beyin (düz görüntü).
Göz Kusurları ve Tedavileri:
- Miyop: Uzağı net göremez → Kalın kenarlı mercek.
- Hipermetrop: Yakını net göremez → İnce kenarlı mercek.
- Astigmat: Bulanık görme → Silindirik mercek.
- Renk Körlüğü (Daltonizm): Renkleri ayırt edemez → Tedavisi yok.
Göz Sağlığı İçin:
Bilgisayara uzun süre bakma. Güneş gözlüğü kullan. A vitamini tüket.
b) Kulak (İşitme ve Denge Organı)
Kulağın Kısımları:
- Dış Kulak: Kulak kepçesi ve kulak yolu.
- Orta Kulak: Çekiç, örs, üzengi kemikleri ve östaki borusu.
- İç Kulak: Salyangoz (işitme) ve yarım daire kanalları (denge).
İşitme Nasıl Gerçekleşir?
Ses → Kulak Yolu → Kulak Zarı → Kemikler → Salyangoz → Beyin.
İşitme Engelliler İçin Teknoloji:
- İşitme cihazları
- İşaret dili
Kulak Sağlığı İçin:
Yüksek sesten kaçın. Kulak temizliğine dikkat et.
c) Deri (Dokunma Organı)
Görevleri:
- Sıcak-soğuk, basınç, ağrıyı algılar.
- Vücut ısısını ayarlar.
Deri Katmanları:
- Üst Deri: Ölü hücreler, renk veren hücreler.
- Alt Deri: Ter bezleri, kıl kökleri, sinirler.
Deri Sağlığı İçin:
Güneş kremi kullan. Temiz tut. Kaşıntıda doktora git.
d) Burun (Koku Alma Organı)
Koku Alma Süreci:
Koku tanecikleri → Sarı Bölge → Beyin.
Burun Sağlığı İçin:
Keskin kokuları koklama. Sigara içme.
e) Dil (Tat Alma Organı)
Tat Alma Bölgeleri:
- Uç: Tatlı
- Yanlar: Tuzlu ve ekşi
- Arka: Acı
Tat ve Koku İlişkisi:
Nezle olduğumuzda yemeklerin tadını alamayız çünkü koku alamayız.
Dil Sağlığı İçin:
Çok sıcak yiyeceklerden kaçın. Ağız temizliğine dikkat et.
- Duyu Organları Arasındaki İlişki
Deney: Burnunuzu kapatıp bir yiyeceğin tadına bakın. Tadını tam algılayamazsınız çünkü koku ve tat birlikte çalışır.
- Teknolojik Gelişmeler
- Görme Engelliler: Braille alfabesi, sesli kitaplar.
- İşitme Engelliler: İşitme cihazları, biyonik kulak.
- Duyu Organlarının Sağlığını Korumak İçin
- Göz: Aşırı ışıktan koru.
- Kulak: Yüksek sesle müzik dinleme.
- Deri: Güneş yanığına dikkat et.
- Burun: Zararlı kimyasalları koklama.
- Dil: Ağız hijyenine önem ver.
Özet: Duyu organlarımız çevremizi algılamamızı sağlar. Sağlıklarını korumak için önlem almalıyız!
Kendini Değerlendir:
- Gözün hangi tabakasında ışığa duyarlı hücreler bulunur?
- Tat alma ve koku alma neden birbirine bağlıdır?
- İşitme engelliler hangi teknolojileri kullanır?
Cevaplar:
- Ağ tabaka (retina).
- Beyindeki tat ve koku merkezleri birlikte çalışır.
- İşitme cihazı, biyonik kulak, işaret dili.
Başarılar!