Dolaşım Sistemi Nedir? Dolaşım sistemi, hücrelere besin ve oksijen taşırken, atık maddeleri (karbondioksit, üre vb.) uzaklaştıran bir taşıma ağıdır. Bu sistem; kalp, damarlar ve kandan oluşur.
- Kalp
- Görevi: Kanı pompalayarak vücutta dolaşımını sağlar.
- Yapısı:
- 4 odacıklıdır: Üstte kulakçık (sağ ve sol), altta karıncık (sağ ve sol).
- Kapakçıklar: Kulakçık ve karıncıklar arasında bulunur, kanın geri akışını engeller.
- Kan Akışı:
- Kirli kan (karbondioksitli) → Sağ kulakçık → Sağ karıncık → Akciğere pompalanır.
- Temiz kan (oksijenli) → Sol kulakçık → Sol karıncık → Vücuda pompalanır.
İlginç Bilgi: Kalbiniz, yumruğunuz büyüklüğündedir ve günde yaklaşık 100.000 kez atar!
- Damarlar
Üç çeşit damar vardır:
| Damar Türü | Görevi | Özellikleri |
| Atardamar | Kanı kalpten vücuda taşır. | – Temiz kan taşır (akciğer atardamarı hariç). – Kalın duvarlı, yüksek basınçlı. – En büyük atardamar: Aort. |
| Toplardamar | Kanı vücuttan kalbe getirir. | – Kirli kan taşır (akciğer toplardamarı hariç). – Düşük basınçlı, içinde kapakçıklar var. |
| Kılcal Damar | Hücrelerle madde alışverişi yapar. | – Çok ince duvarlı. – Kan akış hızı en yavaş olan damar. |
- Kan
Kan, plazma (%55) ve kan hücreleri (%45) olarak ikiye ayrılır.
- Kan Hücreleri
- Alyuvar (Eritrosit):
- Görevi: Oksijen ve karbondioksit taşır.
- Özellikleri:
- Kırmızı renkli (hemoglobin sayesinde).
- Çekirdeksiz, 120 gün yaşar.
- En fazla sayıda bulunan hücre.
- Akyuvar (Lökosit):
- Görevi: Mikroplarla savaşır.
- Özellikleri:
- Çekirdekli, beyaz renkli.
- Sayısı enfeksiyonda artar.
- Kan Pulcukları (Trombosit):
- Görevi: Kanın pıhtılaşmasını sağlar.
- Özellikleri:
- Çok küçük, çekirdeksiz.
- Kan Plazması
- %90’ı su, kalanı besinler, hormonlar ve atıklardan oluşur.
- Kan Dolaşımı
- Büyük Kan Dolaşımı:
- Kalp → Vücut → Kalp
- Sol karıncık → Aort → Vücut → Sağ kulakçık
- Küçük Kan Dolaşımı:
- Kalp → Akciğer → Kalp
- Sağ karıncık → Akciğer → Sol kulakçık
- Nabız ve Tansiyon
- Nabız: Kalbin atardamara yaptığı basınçtır. Bilek veya boyundan ölçülür.
- Bebeklerde: 100-120
- Çocuklarda: 80-100
- Yetişkinlerde: 70-80
- Tansiyon: Kanın damar çeperine yaptığı basınç.
- Büyük tansiyon: 12 (normal)
- Küçük tansiyon: 8 (normal)
Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.
- Kan Grupları ve Bağış
- Kan Grupları: A, B, AB, O (+/-)
- Kan Alışverişi:
- AB: Herkesten alabilir (Evrensel alıcı).
- O: Herkese verebilir (Evrensel verici).
Kan Bağışı Şartları:
- 18-65 yaş arası,
- 50 kg üzeri,
- Bulaşıcı hastalığı olmayanlar.
Özet Tablo:
| Yapı/Organ | Görev |
| Kalp | Kanı pompalar. |
| Atardamar | Temiz kanı taşır. |
| Toplardamar | Kirli kanı getirir. |
| Alyuvar | Oksijen taşır. |
| Akyuvar | Mikroplarla savaşır. |
Unutma! Dolaşım sistemi, hücrelerin yaşaması için oksijen ve besin taşır. Sağlıklı bir kalp için spor yap, dengeli beslen!
Kendini Test Et:
- Kalbin odacıklarını sayabilir misin?
- Hangi damar temiz kan taşır?
- Kan pulcuklarının görevi nedir?
