6. Sınıf Fen Bilimleri – Bileşke Kuvvet

6.SINIF BİLEŞKE KUVVET KONU ANLATIMI (F.6.3.1. Bileşke Kuvvet Kazanımlarına Uygun)

 

A) KUVVET NEDİR?

Tanım: Kuvvet; cisimleri hareket ettiren, durduran, hareket yönünü veya şeklini değiştiren etkidir. Kuvveti göremeyiz, ancak etkilerini gözlemleriz (örneğin, topa vurduğumuzda hareket etmesi).

Gösterim:

  • Kuvvet, ok (→) ile çizilir.
  • Okun yönü: Kuvvetin uygulandığı yönü gösterir.
  • Okun uzunluğu: Kuvvetin büyüklüğünü temsil eder.

Örnekler:

  • Kapıyı itmek,
  • Yayı çekmek,
  • Bisikleti sürmek.

 

B) KUVVETİN ÖZELLİKLERİ

  1. Uygulama Noktası: Kuvvetin cisme temas ettiği nokta.
  2. Doğrultu: Kuvvetin yatay/dikey gibi çift yönlü ifadesidir (Örn: Doğu-Batı).
  3. Yön: Okun ucunun gösterdiği tek yön (Örn: Batı).
  4. Büyüklük (Şiddet): Newton (N) birimiyle ölçülür.

Not: Yön ve doğrultu farklıdır!

  • Yön: Kuzey (tek).
  • Doğrultu: Kuzey-Güney (çift).

Fen liseleri taban puanları ve yüzdelik dilimleri için sayfamızı takip ediniz.

C) KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ

Dinamometre: Kuvveti ölçen araçtır. Esnek yayın uzaması prensibiyle çalışır.

Dinamometre Seçimi:

  • Ölçülecek kuvvete uygun aralıkta olmalıdır (Örn: 0-10 N aralığındaki dinamometreyle 15 N ölçülemez).
  • Büyük kuvvetler için kalın yay, hassas ölçümler için ince yay kullanılır.

 

D) BİLEŞKE KUVVET (NET KUVVET)

Tanım: Birden fazla kuvvetin bir cisim üzerindeki toplam etkisidir. R sembolüyle gösterilir.

  1. Aynı Yönlü Kuvvetlerde Bileşke
  • Kuvvetler toplanır.
  • Bileşke, kuvvetlerle aynı yöndedir.

 

Formül:

R=F1+F2R=F1​+F2​

Örnek:

  • F1=5 N (Dog˘u)F1​=5N (Dog˘​u), F2=3 N (Dog˘u)F2​=3N (Dog˘​u)
  • R=5+3=8 N (Dog˘u)R=5+3=8N (Dog˘​u)
  1. Zıt Yönlü Kuvvetlerde Bileşke
  • Kuvvetler çıkarılır.
  • Bileşke, büyük kuvvet yönünde olur.

Formül:

R=∣F1−F2∣R=∣F1​−F2​∣

 

E) DENGELENMİŞ & DENGELENMEMİŞ KUVVETLER

Dengelenmiş Kuvvet Dengelenmemiş Kuvvet
Bileşke kuvvet sıfırdır. Bileşke kuvvet sıfırdan farklıdır.
Cisim sabit hızla hareket eder veya durmaya devam eder. Cisim hızlanır veya yavaşlar.
Örnek: Duvarda asılı tablo. Örnek: Düşen elma.

 

ÖRNEKLERLE PEKİŞTİRELİM

Soru 1: Aynı doğrultuda 8 N (Kuzey) ve 5 N (Güney) kuvvetlerin bileşkesi nedir?
Çözüm:
R=8−5=3 N (Kuzey)R=8−5=3N (Kuzey)

Soru 2: Dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeki bir cisim nasıl hareket eder?
Cevap: Sabit süratle hareket eder veya durur.

 

ÖNEMLİ UYARI:

  • Bileşke kuvvet hesaplanırken doğrultuların aynı olması gerekir! Farklı doğrultular (örneğin biri yatay, biri dikey) bu konu kapsamında işlenmez.

Kendini Test Et!

  • Bir cisme 12 N (Batı) ve 7 N (Batı) kuvvetler etki ediyor. Bileşke kuvvet kaç N’dur?
  • Dengelenmemiş kuvvetlerin olduğu bir duruma örnek veriniz.

CEVAPLAR:

  1. R=12+7=19 N (Batı)R=12+7=19N (Batı)
  2. Fren yapan araba (sürtünme kuvveti hareketle zıt yöndedir).

 

 Konu Özeti:

  • Kuvvetin 4 özelliği: Yön, doğrultu, büyüklük, uygulama noktası.
  • Bileşke kuvvet, kuvvetlerin toplam etkisidir.
  • Dengelenmiş kuvvet → Hareket değişmez.
  • Dengelenmemiş kuvvet → Hızlanma/yavaşlama olur.

Başarılı olmak için:

  • Örnekler çözün,
  • Doğrultu-yön ayrımını iyi kavrayın,
  • Dinamometre deneyleri yapın!

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri