5.Sınıf Türkçe Dersi “Sözcükte Anlam” Ünitesi Konu Özeti
Sözcük, dilimizin en küçük anlamlı birimidir. Sözcükler, anlamları bakımından farklı türlere ayrılır.
5.sınıf Türkçe dersinde işlenen “Sözcükte Anlam” ünitesinde, sözcüklerin anlam türleri, sözcüklerin anlam özellikleri ve sözcüklerin anlam özelliklerinin nasıl belirlendiği öğrenilir.
Sözcüklerin Anlam Türleri
Sözcükler, anlamları bakımından aşağıdaki gibi sınıflandırılır:
- Gerçek anlamlı sözcükler: Varlıkları ve kavramları gerçek anlamlarıyla karşılayan sözcüklerdir. Örneğin: “Ev”, “ağaç”, “kalem”, “kitap” gibi sözcükler gerçek anlamlıdır.
- Mecaz anlamlı sözcükler: Varlıkları ve kavramları gerçek anlamlarından farklı bir anlamla karşılayan sözcüklerdir. Örneğin: “Gözlerin yıldız gibi parlıyor.” cümlesinde “yıldız” sözcüğü mecaz anlamlıdır.
- Terim anlamlı sözcükler: Belli bir bilim, sanat, meslek veya alanda kullanılan sözcüklerdir. Örneğin: “Matematik”, “fizik”, “kimya”, “tıp” gibi sözcükler terim anlamlıdır.
- Söz sanatlarında kullanılan sözcükler: Söz sanatlarında kullanılan sözcükler, gerçek anlamlarından farklı bir anlam kazanırlar. Örneğin: “Sözünün eri bir insan.” cümlesinde “eri” sözcüğü mecaz anlamlıdır.
Sözcüklerin Anlam Özellikleri
Sözcüklerin anlam özellikleri, sözcüklerin anlam bakımından sahip olduğu özelliklerdir. Sözcüklerin anlam özellikleri, sözcükleri diğer sözcüklerden ayırmaya yardımcı olur.
Sözcüklerin anlam özellikleri şunlardır:
- Genel anlamlı sözcükler: Çok sayıda varlık veya kavramı karşılayan sözcüklerdir. Örneğin: “Hayvan”, “bitki”, “cisim”, “eşya” gibi sözcükler genel anlamlıdır.
- Özel anlamlı sözcükler: Belirli bir varlığı veya kavramı karşılayan sözcüklerdir. Örneğin: “Kedi”, “köpek”, “kalem”, “kitap” gibi sözcükler özel anlamlıdır.
- Tek anlamlı sözcükler: Tek bir anlama gelen sözcüklerdir. Örneğin: “Kedi”, “köpek”, “kalem”, “kitap” gibi sözcükler tek anlamlıdır.
- Çok anlamlı sözcükler: Birden fazla anlama gelen sözcüklerdir. Örneğin: “El”, “ayak”, “göz”, “baş” gibi sözcükler çok anlamlıdır.
Sözcüklerin Anlam Özelliklerinin Belirlenmesi
Sözcüklerin anlam özellikleri, sözcüklerin kullanıldığı cümle veya metinlerden belirlenir. Örneğin: “Kedi, evcil bir hayvandır.” cümlesinde “kedi” sözcüğü özel anlamlıdır ve tek anlamlıdır. “Ellerini yıka.” cümlesinde “el” sözcüğü özel anlamlıdır ve çok anlamlıdır.
5.sınıf Türkçe dersinde işlenen “Sözcükte Anlam” ünitesi kapsamında aşağıdaki kazanımlar hedeflenir:
- Sözcüklerin anlam türlerini bilir.
- Sözcüklerin anlam özelliklerini bilir.
- Sözcüklerin anlam özelliklerini belirler.
Bu kazanımları edinmek için öğrenciler aşağıdaki etkinliklere katılabilir:
- Sözcüklerin anlam türleri ve anlam özellikleri ile ilgili etkinliklere katılabilir.
- Sözcüklerin anlam türlerini ve anlam özelliklerini anlatan metinler okuyabilir.
- Sözcüklerin anlam türlerini ve anlam özelliklerini tespit eden testler çözebilir.
- Sözcüklerin anlam türlerini ve anlam özelliklerini anlatan etkinliklere katılabilir.
Sözcükler, dilimizin en önemli unsurlarından biridir. Sözcükleri anlam türleri ve anlam özellikleri bakımından bilmek, sözcükleri doğru ve etkili bir şekilde anlamamıza ve kullanmamıza yardımcı olur.
